Daha önce bu takviyenin ismini duymuş muydunuz? Halk arasında ‘’doğal steroid’’ ve ‘’anabolik takviye’’ olarak bilinen turkesterone hakkında uzun yıllardır çalışmalar yapılıyor. Ancak son yıllarda tekrar popüler olup vücut geliştirmecilerin de dikkatini çekmiş durumda.
Dünya çapında son 5 yılı inceleyecek olursak; 2021 sonu ve 2022 yılının başlarında bu takviyeye rağbetin arttığını ve bunun Google aramalarına yansıdığını da görebiliriz.(1)
Peki ne oldu da birden bire bu takviye tekrardan merak edilir oldu? İşe yarıyor mu? Bunu cevaplamadan önce ne olduğunu anlamamızda fayda var.
Turkesterone Nedir?
Turkesterone fitoekdisteroid olarak adlandırılan, bitkisel bazlı ekdisteroidlerdir. Bu bileşikler, eklem bacaklılar tarafından deri değiştirme işleminde kullanılan hormonların taklitleridir.(2)
İnsanlar testosteron salgılarken bitkiler ve böcekler de turkesterone -ve diğer ekdisteroidleri- salgılar diyebiliriz.
Turkesterone bu görsel turkesteronun kimyasal yapısını gösterirken;
Testosteron bu görsel de testosteronun kimyasal yapısını gösterir.
burada ise yapıların ne kadar benzer olduğunu rahatlıkla görebiliriz.
Ekdisteroid (ecdysteroid) steroid hormonların bir alt türüdür. İnsan yapısındaki testosterona benzerliği ile anabolik etkiye sahip olduğunun düşünülmesi de doğaldır.
Ancak kronolojik olarak yapılan araştırmaları inceleyecek olursak, insan vücudunda böyle bir etkiye sahip olduğunun kanıtlanmadığı sonucuna varabiliriz.
Buna bir örnek 1978 yılında Rus bilim insanlarının da bu benzerlik dikkatlerini çektiği için yaptıkları bir çalışmada görülmüştür.(3)
Fareler üzerine yapılan bu deneyde, turkesteronun karaciğer protein sentezini uyardığı tespit edilmiştir. Ancak ne yazık ki bu sentez insan kas dokusundaki protein senteziyle farklı özellikler taşır. Bu sebeple bu çalışmayı dikkate almayız.
Benzer çalışmalar 1975 yılında böcekler (4), 1984 yılında yine fareler (5) ve 1996 yılında bıldırcınlar (6) üzerinde de yapılmıştır.
Ancak tüm bu çalışmaların araştırma standartlarına uygun olmayan güvenilirliği sorgulanacak dergilerde yayınladığını da vurgulayalım.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
İnsan Çalışmaları
Yukarıda bahsettiğimiz çalışmaların yetersizliğinde iki faktör mevcuttu; biri hayvanlar üzerinde denenmesi ve insanlar için geçersiz sayılması, diğeri ise çalışmaların güvenilir olmaması.
Ancak 2006 yılında yapılan plasebo kontrollü güvenilir bir çalışmada, doğrudan Turkesterone üzerine olmasa da, ekdistreoidlerin de dahil olduğu ve aktif egzersiz yapan; yaş, boy, ağırlık ve yağsız kas kütlesi oranlarına göre eşleştirilen 45 erkek üzerinde belirlenen supplementasyonların kas kütlesi ve testosteron seviyelerinin artışına etkileri araştırılmıştır.(7)
Bu çalışmada denekler 4 gruba ayrılmış ve gruplardan biri ekdistreoid alacak şekilde 3 grup supplementasyon alırken 1 grup sadece plasebo (yani aktif bir supplementasyon içermeyen haplar) almıştır.
Sonuçlarını incelediğimizde ise tüm gruplar arasında yağsız kas kütlesi, 1 RM değeri veya testosteron seviyelerinde hiçbir farklılık görülmemiştir.
Günümüze gelecek olursak
2018 yılında JISSN’de (Journal of the International Society of Sports Nutrition) yayınlanan, ISSN’in egzersiz ve spor beslenmesi üzerine yaptığı araştırma ve öneriler güncellemesinde, turkesterone de dahil olmak üzere ekdistreoidlerin; performans ve egzersiz adaptasyonu için önerilmediğini belirtmiştir.(8)
Tüm bu çalışmaların aksine 2019 yılında ise esas dikkat çeken ve bu supplementi tekrardan gündeme taşıyıp konuşulmasına sebep olan bir çalışma yapılmıştır.
1 yıllık antrenman geçmişine sahip 46 erkek 10 hafta boyunca bir antrenman programına dahil edilmiş ve bu erkeklerden bir grup placebo alırken diğer grup ise çalışmada da belirtildiği üzere ‘’Peak Ecdysone’’ supplementini farklı dozajlarda kullanmıştır. (9)
Buraya tekrar geleceğiz, ancak çalışmada 1 kapsülün 100 mg ekdisteron içerdiği ve günde 2 kapsülün önerilen tüketim miktarı olduğunu vurgulayalım.
PL: Placebo grubu her gün 2 adet placebo hapı,
Ec1: Her gün 1 doz yani 2 kapsül toplam 200 mg ekdisteroid,
Ec2: Her gün 4 doz yani 8 kapsül toplam 800 mg ekdisteroid kullanmıştır.
Çalışma sonuçlarını incelediğimizde, belirtilen supplementin kullanımında önerilen dozla kas kütlesinde artış sağlandığı; dozaj arttırıldığında kas kütlesindeki artışın daha da fazla olduğu görülebilir. Ancak 10 haftalık düzenli antrenman programı uygulamasında placebo grubunun neden bağımsız bir şekilde kas kütlesinin düşüşe geçtiğinin makul bir açıklaması yoktur.
Çalışmayı değerlendiren bazı kaynaklar bu durumu BIA (biyoelektriksel empedans analizi) cihazlarıyla ölçüm yapıldığı için yanıltıcı sonuçlar elde edilmesine bağlamakta.
Yani birçok spor salonunda ve diyetisyen/doktor kliniğinde bulunan vücut kompozisyonu (yağ & kas oranı) ölçen cihazlardan bahsediyoruz.
Gelelim demin değindiğimiz dozaj noktasına.
Çalışmanın güvenilirliğini esas sorguladığımız nokta aslında kullanılan supplementin marka ve içerik olarak net bir şekilde ifade edilmesi, ancak aynı supplementin laboratuvar analizinde çalışmadakinin aksine 1 kapsülde 100 mg değil 6 mg ekdisteron içerdiğinin tespit edilmesidir.
Aslına bakacak olursak bu çalışmanın sonuçları farklı açılardan değerlendirilerek güvenilir olmadığına kanaat getirilebilir. Gerek dozaj noktasındaki farklılıklar, gerek denek grubunun nitelikleri, gerek placebo grubunun negatif sonucu…
Bir de unutmamamız gereken bir diğer nokta etken madde içeriği aynı kimyasal grupta olsa da, çalışma doğrudan Turkesterone supplementi üzerine yapılmamıştır.
Her ne kadar çalışmanın etkisi sadece Peak Ecdysone supplementine değil aynı zamanda Turkesterone supplementine de yansımış olsa da, özetle; Turkesterone supplementinin kullanılmasını önerecek ve sağlam veriler sunan bir insan çalışması mevcut değildir.
Ki sadece Turkesterone değil, herhangi yeni bir supplementin piyasaya sürülüp yüzeysel olarak işe yaradığını öne sürecek çalışmalar yapılması mevcut sektörde çok da şaşılası bir durum değildir.
2019 sonrası 2021 yılında Turkesterone’un Google Trendler’deki artışını hatırlayacak olursak aslında sadece çalışma değil, bu gibi çalışmaların fitness sektöründe bilinen kişiler tarafından telaffuz edilip medya kanallarında ve sosyal medyada konuşulmasından kaynaklandığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Bu demek değildir ki yarın yeni bir çalışma yapılmayacak ve Turkesterone’un insanlarda gerçekten işe yaradığını ispatlayacak yeni kanıtlar ortaya atılmayacak.
Eğer durum böyle olursa o zaman yeni ve güncel veriler üzerinden değerlendirme yapmak ve bilgilerimizi güncellemek mümkündür.
Özetle
Turkesterone takviyesinin kas gelişimi üzerine olumlu etkileri olduğuna dair yeni çalışmalar ortaya konulursa; tekrardan bunları inceleyerek fikrimizi değiştirebiliriz. Başlı başına sadece işe yaraması değil beraberinde sağlığımızı tehdit edecek herhangi bir yan etkisinin bulunmadığı da kanıtlanmalıdır. Ancak bu şekilde bu takviyeyi -ve aslında fitness dünyasında adı geçen her türlü takviyeyi- denemeyi veya önermeyi düşünebiliriz.
Elimizdeki veriler ise bize bu takviyeyi kullanmak için geçerli bir sebep olmadığını söylüyor. Bize de kısaca; paranızı sokağa, sağlığınızı da tehlikeye atmayın demek düşüyor. Sağlıkla kalın!
Diyetisyen Melis Kuşka
Kaynakça
1- https://trends.google.com/trends/
2- https://en.wikipedia.org/wiki/Phytoecdysteroid
3- http://pbmc.ibmc.msk.ru/en/article-en/PBMC-1978-24-4-456/
4- https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.2307/1540550
5- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6525371/
6- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8698114/
8- https://jissn.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12970-018-0242-y