Sağlıklı ve Güçlü Saçlara Sahip Olmak için Ne Yapmalı?
Sağlıklı ve güçlü saçlara sahip olmayı kim istemez? Saçlarımıza uyguladığımız şampuan, krem gibi kozmetik ürünlerinin yanı sıra beslenmemizde yer verdiğimiz besinlerin saçlarımızın sağlıklı ve güçlü olmasında büyük rol oynadığını biliyor muydunuz?
Gelin sağlıklı ve güçlü saçlara sahip olmak için neler yapabiliriz birlikte inceleyelim.
Saçların Yapısı
İnsan saç teli temel olarak 3 tabakadan meydana gelir.
Kutikul: Saçın dış tabakasını oluşturur. Keratinden oluşur ve dış müdahaleler ile yıpranması mümkündür.
Medula: İlik gibi saç telinin ortasında uzanan bir yapıdır.
Korteks: Saç bünyesinde bulunan hücrelerin %80’ini oluşturan en önemli tabakadır.
Kısaca saçın yapısını incelediğimizde en çok korteks hücrelerine rastlarız. Bu hücreler, saçın ana kimyasal yapısı olan keratin proteinini taşırlar. Bu sebeple saç tellerimizin keratinden oluştuğunu söylemek mümkündür.
Birçok kozmetik saç bakım ürününde keratin içeriğine rastlayabiliriz, ancak bu içerikler saç tellerinin dışarıdan aldığı müdahaleyi etkileyecektir.
Saçlarımızı beslenmek istediğimizde en etkili yöntem içerden desteklemek ve bunu hem protein hem de vitamin ve mineraller ile dengelemektir.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
Saç Kalitesi
Bilindiği üzere saçlarımızın sıklığını ve tellerinin kalınlığını veya şeklini aslında kalıtsal özelliklerimiz belirler. Her birimizin sahip olduğu gen havuzu ve kalıtsal faktörler farklılıklar gösterebilir. Ancak sağlığımıza, beslenmemize ve kişisel bakımımıza gösterdiğimiz özen, sahip olduğumuz saçların olabilecek en iyi versiyonuna ulaşmamızı sağlayacaktır.
Doğrudan beslenmemizdeki içeriğe göre saçlarımızın yapısı etkilenir ancak göz ardı edilen bir diğer nokta sağlıksız beslenme ile meydana gelebilen birtakım akut veya kronik rahatsızlıkların saç kalitesini etkilediğidir. Yani sadece doğrudan değil, dolaylı olarak da sağlıklı beslenme saçlarımızın kalitesini belirler.
Yüksek ateş, ameliyatlar, ağır enfeksiyon, soğuk algınlığı, tiroid hastalıkları, kanser, kemoterapi, karaciğer yetmezliği, şeker hastalığı, mantar hastalıkları, alerjik reaksiyonlar saç sağlığını olumsuz yönde etkiler ve saç dökülmesine neden olur.
Günde 50-100 adet saç teli dökülmesi normal kabul edilmektedir. Kafa derimizde yaklaşık 100.000 saç teli bulunduğunu hesaba katarsak bu rakamlar sorun teşkil etmez. Bu saç tellerini kaybediyor olmamızın nedeni saç folikülünün arada bir dinlenme periyoduna girmesi ve böylelikle saçın düşmesidir. Ancak fazlası yanlış beslenme ve yanlış uygulamaları ifade ediyor olabilir.
Saçlarımızın sağlıklı ve güçlü olabilmesi için gerekli besin öğelerine ve önemine birlikte bakalım;
L-sistin : L-Sistin, direkt olarak keratin üzerinden saça kalitesini veren maddedir. Çinko varlığında keratin sentezinde kullanılmaktadır. Vücutta eksikliği keratin sentezini azaltacağından saç kırıklarında artış olur. Özellikle saç uçları sistin alımı azaldığında kırılma eğilimine girer.
L-metiyonin : Vücudun ihtiyaç duyduğu protein yapı taşlarının kullanılabilirliğini artıracaktır. Saçların, tırnakların ve cildin sağlıklı gelişimini destekler.
Meyveler, et, sebzeler, fındık ve baklagiller başta olmak üzere ıspanak, bezelye, sarımsak, bazı peynir çeşitleri, mısır, antep fıstığı, kaju, fasulye ve tofu zengin oranda metiyonin içerirler.
Demir : Kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşımasına yardımcı olan mineraldir. Bu özelliği ile saçların uzaması dahil daha birçok vücut işlevi için önemli bir rol oynar.
Et ve et ürünleri, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, kuru meyveler, tahıllar ve pekmez demir içerir.
Çinko : Çinko hem kolajen hem de keratin sentezinde önemli rol oynar.
Kabuklu deniz ürünleri, et, tavuk, balık, süt, peynir, tam taneli tahıllar, kurubaklagiller gibi besinlerde yüksek oranda bulunur.
B12 vitamini : Eksikliğinde saç dökülmesi ve beyazlaması görüldüğüne dair raporlar mevcuttur.
Sakatatlar, midye, istiridye, alabalık, uskumru, ton balığı, süt, yoğurt, peynir, yumurta gibi besinlerde bulunur.
Vitamin D : Saç teli gelişiminde etkileri vardır. Kronik saç dökülmesi olan kadınlarda düşük D vitamini düzeyine rastlandığını bildiren raporlar mevcuttur.
Niasin : Eksikliğinde saç dökülmeleri görülmektedir.
Et, balık, tahıllar, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
B5 vitamini : Saç sağlığı ve cilt kırışıklıklarının giderilmesi üzerine olumlu etkiler sağlamaktadır.
Yumurta, süt, avokado, patates, brokoli, yulaf, tam buğdayda bulunur.
B7 vitamini (Biotin) : Biotin doku oluşumunu ve yenilenmesini destekler. Saç, cilt ve tırnak oluşumu için temel protein olan keratin üretiminde görev alır. Bu sebeple biotin saç, cilt ve tırnak sağlığı için önemli bir vitamindir.
Başlıca yumurta, ay çekirdeği, somon, kırmızı et gibi besinlerde bulunur.
B9 vitamini : Nükleik asit üretimindeki rolü ile saç folikülleri için önem taşır.
Tahıllı gıdalar, karaciğer, mercimek, kuşkonmaz, ıspanak, yer fıstığı, badem, ceviz, kuru fasulye, brokolinde bulunur.
Beta Karoten : Beta Karoten vücut içinde A vitaminine dönüştürülerek kullanılır. A vitamini ise saç hücreleri dahil tüm vücut hücrelerinin büyümesi için gereklidir. Eksikliğinde kuru, cansız, kepekli saçlar, kuru bir cilt görülmesi muhtemeldir.
Tatlı patates, havuç, balkabağı ,lahana, şalgam, kabak, hardal yeşilliği, kavun, kırmızı biber, kayısı, ıspanak, marul,lahana, pazı, su teresi , greyfurt, karpuz, kiraz, mango, domates, kuşkonmaz, kırmızı lahana gibi besinlerde bolca bulunur.
C vitamini : Birçok sebepten ötürü saç sağlığı için gereklidir. C vitamini; saç köklerine yeterli oksijeni taşıyan demirin emiliminde kullanılır ve vücut tarafından kullanımını artırır. Aynı şekilde yapısal lif olan kolajen formu oluşturmak için de gereklidir.
Renkli biberler, kivi, portakal, greyfurt, çilek, ananas, limon, brokoli, lahana, brüksel lahanası, kuru fasulye, kavun, karnabahar, lahana (tüm çeşitleri), mango, beyaz patates, domates, bezelye, şalgam, ahududu, böğürtlen, karpuz, mandalina, bamya, yaz kabağı gibi besinlerde bulunur.
Bakır : Eksikliğinde saç dökülmesi ve erken saç beyazlamasına neden olduğu bildirilmiştir.
İstiridye, kepekli tahıllar, fasulye, fındık, patates, karaciğer, kakao, kuru erik, koyu yapraklı yeşillikler gibi besinlerde bulunur.
Selenyum : Eksikliğinde saçlarda dökülme ve saç renginde açılmaya neden olur.
Tam tahıllar, baklagiller, balık, ay çekirdeği, turp, mantar, sarımsak, yumurta gibi besinlerde bulunur.
Potasyum : Saç uzamasında oldukça etkili bir mineraldir.
Marul, ıspanak, portakal, bezelye, enginar, kuru meyveler, brokolide bulunur.
Havuç: Gözlere faydasının yanı sıra saç derisini koruyan A vitamini içeren havuç sağlıklı saç kökleri için tüketilebilir. Saç derisinin sağlıklı olması saçın uzaması, parlak ve dayanıklı olması açısından önemlidir.
Yoğurt: Yoğurdun içinde bulunan proteinler saç sağlığı ve oluşumu için faydalı proteinlerdir. Ayrıca B5 vitamini (diğer adı pantotenik asittir, birçok saç bakım ürününde kullanılır) ve D vitamini de içerir. Yoğurt gibi diğer süt ürünleri ve peynir çeşitleri de saç sağlığı için olumlu etkilere sahiptir.
Yağlı Tohumlar: Badem, fındık, kaju fıstığı ve ceviz saçlar için yararlı olan kuruyemiş çeşitleridir. Badem, saçların parlak, sağlıklı, nemli olmasını sağlar ve saç derisinin sağlığının korunmasında önemli bir rol oynar. Aynı zamanda E vitamini yönünden zengin olan badem saçların koparak dökülmesini engellemeye ve saçların hızla uzamasına yardımcı olabilir.
Yumurta: Mükemmel bir protein kaynağı olan yumurta içinde 4 temel vitamin barındırır; çinko, selenyum, demir ve kükürt. Özellikle demir çok önemlidir. Çünkü saç köklerine oksijen taşıyan hücrelere yardım eder. Kadınlarda sıkça görülen demir eksiliği sonucu oluşan kansızlık saç kaybına neden olur.
Somon: En kaliteli omega-3 kaynaklarından biri olan somon, sadece kalp sağlığını değil aynı zamanda saç sağlığını da destekler. Omega-3 yağ asitleri, saç derisinin elastikiyeti ve yumuşaklığı için önemlidir. Dolayısıyla bu maddelerin eksikliği, mat görünümlü saçlara hatta saç dökülmesine neden olabilir. Bunun yanı sıra somonda yüksek miktarda bulunan protein, demir, D ve B12 vitamini saç gücünü arttırır ve kırık oluşmasını engeller.
Ispanak: Saç uzamasını destekleyecek folat, demir ve A ve C vitaminleri gibi faydalı besinlerle dolu sağlıklı bir yeşil sebzedir. Ispanak ayrıca bitki bazlı bir demir kaynağıdır. Demirin saçlarımız için önemini yukarıda vurgulamıştık.
At kuyruğu ekstresi: İyileştirici güçleri bulunan silika, manganez, alüminyum, potasyum, saponinler, fitosteroller, fenolik asitler, kafeik asitler, alkaloidler, tanenler, ve flavonoidlerden gelmektedir. At kuyruğunda bulunan silika sadece kadınlarda ve erkeklerdeki saç dökülmesini yavaşlatmak ile kalmaz, aynı zamanda yeni saç köklerinin büyümesini teşvik eder. Kan dolaşımını artırır, saç köklerini besler ve saç uzamasını destekler. Atkuyruğu bitkisinde bulunan amino asitler ve fitosteroller saçlı deri üzerinde yağ birikimini azaltırken aynı zamanda saç köklerinin güçlendirilmesini sağlar.
Özetle
- Saçlarımızın güzelliği doğduğumuzda sahip olduğumuz kalıtsal faktörlerle belirlense de sağlıklı ve güçlü olması tamamen bizim elimizdedir.
- Beslenmemizde sağlıklı olarak tabir ettiğimiz hemen her besini dengeli bir şekilde ve sürekli tüketiyor olmamız; gerek duyduğumuz protein, vitamin ve mineral içeriklerini almamızın yanı sıra genel anlamda sağlığımızı da olumlu etkileyeceğinden dolayı bizi saç dökülmesine sebep olabilecek birçok akut ve kronik rahatsızlıktan da korumaktadır.
- Yukarıda yer verdiğimiz her besini sırasıyla tüketmek için çaba sarf etmek ilk bakışta zor olsa da; mevsimine uygun ve değişken olarak her besin grubundan sağlıklı tercihler yapıyor olmamız gün sonunda hemen her besini bir noktada beslenmemize dahil etmemizi kolaylaştırır.
Tüm bunlardan bahsetmişken dışarıdan yapılan tüm uygulamaların ve kullanılan saç bakım ürünlerinin de saçlarımızın görünümü üzerinde bir etkisi olduğunu aklımızın bir köşesinde tutmaya devam edelim.
Sağlıklı kalın!
Diyetisyen Melis Kuşka
Diyetisyen Atahan Demirdeşen
Kaynaklar
- Henderson, S., (1995), Temel Kuaförlük Bilimi, 22-30, Ankara
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/747242
- https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-sacin-olusumu-ve-biyokimyasi-32337.html
- https://www.goncagokdemir.com/Sunum-Eylul2020.pdf
- https://docplayer.biz.tr/2329026-T-c-milli-egitim-bakanligi-megep-mesleki-egitim-ve-ogretim-sisteminin-guclendirilmesi-projesi-guzellik-ve-sac-bakim-hizmetleri-sac-ayirma.html
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Metiyonin
- http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Sa%C3%A7%20Ve%20Sa%C3%A7l%C4%B1%20Deri%20Analizi.pdf
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1186187
- https://vogue.com.tr/saglik/saglikli-ve-guclu-saclar-icin-5-besin