Maltodekstrin nedir, ne işe yarar soruları özellikle spor yapan ve besin içeriklerini inceleyen bireylerin oldukça merak ettiği bir konudur. Gıda sanayinde sıkça kullanılan bu nişasta türevi, hem spor yapan bireylerin hem de paketli ürün tüketen tüm bireylerin farkında olmadan sıkça tükettiği bir üründür. Bu yazımızda maltodekstrin nedir, ne işe yarar, kimler kullanmalı gibi soruların yanıtlarını sade ve anlaşılır bir şekilde ele alacağız.

Maltodekstrin Nedir?

İlk sorumuzdan başlayalım, maltodekstrin nedir? Maltodekstrin pirinç, mısır, patates ve buğday gibi nişasta içeren besinlerden elde edilen, beyaz, tatsız veya tatlı, toz formunda bir karbonhidrat türüdür.

Bilimsel olarak maltodekstrin nişastanın parçalanması ile elde edilen kısa zincirli glikoz molekülleridir. Nişastanın bu parçalanma işlemi enzim veya asitler kullanılarak yapılır ve ortaya çıkan ürün, glikoz zincirinin uzunluğuna göre farklı özellikler gösterebilir. Glikoz zincirlerinin bu gösterdiği özellikler “DE (Dekstroz Eşdeğeri)” adı verilen bir ölçüyle tanımlanmaktadır. DE değeri yükseldikçe maltodekstrin çok daha tatlı ve daha kolay sindirilebilir hale gelir (1).

Maltodekstrin, glikozdan farklı olarak tam bir şeker sayılmaz ama vücuda alındığında çok hızlı bir şekilde glikoza dönüşür ve enerji sağlar.

Maltodekstrin Ne İşe Yarar?

Maltodekstrin, vücuda alındığında hızlıca glikoza dönüşebilen bir karbonhidrattır. Vücutta hızlı bir şekilde glikoza dönüştüğü için, vücuda kısa sürede enerji sağlar ve bu özelliği sayesinde sporcu içecekleri ve enerji takviyelerinde sıklıkla kullanılır.

 Maltodekstrinin mideyi yormadan hızlı sindirilmesi, dayanıklılık gerektiren aktivite veya sporlarda performansı desteklemek amacıyla kullanılmaktadır.

Sporcu performansının yanında maltodekstrinin taşıyıcı özellik göstermesi sebebiyle vitamin, mineral, aroma ve ilaçların daha stabil bir şekilde ürünlere eklenmesini sağlar. Toz formdaki gıdalarda nem tutulumunu azaltır, raf ömrünü uzatır ve ürünlerin kıvamını, çözünürlüğünü iyileştirir. Bu özellikleri sebebiyle hazır çorbalar, soslar, tatlılar ve dondurmalarda yapı düzenleyici olarak sıkça kullanılır.

İlaç saniyisinde ise tabletlerde bağlayıcı ve dolgu maddesi olarak önemli bir rol oynar. 

Maltodekstrinin ne işe yaradığını özetleme gerekirse, hem teknolojik açıdan gıda üretiminde kolaylık sağlayan hem de enerji kaynağı olarak spor ve sağlık alanında kullanılan çok yönlü bir bileşendir.

Maltodekstrin Takviyesini Kimler Kullanmalı?

Maltodekstrin takviyesi, günlük enerji ihtiyacını karşılamakta zorlanan veya enerji ihtiyacı yüksek ve hızlı karbonhidrat desteğine ihtiyaç duyan kişiler için uygundur. Özellikle dayanıklılık sporlarıyla uğraşan koşucular, bisikletçiler veya triatletler uzun süren antrenmanlarda enerji seviyelerini korumak için maltodekstrin kullanabilir (2). Yoğun egzersizler sonrası kullanıldığında ise boşalan glikojen depolarının hızlıca yenilenmesine yardımcı olabilir.

Bazı bireyler kilo almak isteyip yeterli enerji alımını karşılamakta zorlanabilmektedir, bu bireyler için beslenme rutini içerisinde pratik bir enerji kaynağı olarak kullanılabilir. Protein tozlarıyla birlikte kullanıldığında ekstra kalori ve karbonhidrat alımını destekleyerek kas kütlesi kazanımına katkıda bulunabilir.

Maltodekstrin takviyesi herkes için uygun değildir. Özellikle kan şekerini ilgilendiren diyabet, insülin direnci gibi sağlık problemine sahip olan bireyler maltodekstrini kullanmadan önce kesinlikle doktoruna danışmalıdır. Çünkü maltodekstrin hızlı sindirilen bir karbonhidrattır ve kan şekerini hızlı yükseltebilir. Bu bireylerde kan şekerinin hızlı bir şekilde yükselmesi çeşitli komplikasyonlara sebep olabilir. Aynı şekilde sindirim sistemi hassasiyeti ya da bağırsak sorunları olan bireyler de dikkatli olmalıdır, bu takviyeyi kullanmadan önce doktoruna danışmalıdır.

Maltodekstrin Takviyesi Nasıl Kullanılır?

Maltodekstrin genellikle toz formunda satılır ve su, meyve suyu ya da sporcu içeceklerine karıştırılarak tüketilir. Ne zaman ve hangi amaçla kullanılacağı, tamamen kişinin hedeflerine göre değişiklik gösterebilir.

Dayanıklılık sporlarıyla uğraşanlar için, antrenman sırasında ya da sonrasında kullanıldığında hızlı bir enerji desteği sağlar ve kaslardaki glikojen depolarının daha çabuk yenilenmesine yardımcı olur. Kilo almak isteyen bireyler ise bu takviyeyi öğün aralarında ya da protein tozlarıyla birlikte kullanarak günlük kalori alımlarını kolayca artırabilir.

Maltodekstrin takviyesi kullanılırken dikkat edilmesi gereken bir nokta ise glisemik indeksin yüksek olmasıdır. Yüksek glisemik indeksi nedeniyle, maltodekstrini tek başına değil, protein veya sağlıklı yağlarla birlikte tüketmek, kan şekeri dalgalanmalarını azaltmaya yardımcı olabilir.



Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!

iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!

Google Play'den ücretsiz indir!

Maltodekstrin Ne Zaman Kullanılmalı?

Maltodekstrin, vücut tarafından hızla sindirilen bir karbonhidrat olduğu için ne zaman kullanılacağı hedefe göre farklılık gösterebilir. Spor yapan bireyler için en uygun zamanlardan biri antrenman sırası ve antrenmandan hemen sonradır. Antrenman sırasında tüketildiğinde enerji seviyesini korumaya yardımcı olurken, antrenman sonrasında alınması ise kaslardaki glikojen depolarının daha hızlı dolmasına katkı sağlar ve toparlanma sürecini destekler.

Kilo almak isteyen bireyler için ise öğün aralarında ya da protein tozlarıyla birlikte kullanılması iyi bir tercihtir. Bu sayede günlük kalori ve karbonhidrat alımı daha kolay bir şekilde artırılabilir. Fakat tek başına alındığında kan şekerini hızla yükseltebildiği için genellikle protein veya sağlıklı yağlarla birlikte tüketilmesi genel sağlık içinde çok daha uygundur.

Özetlemek gerekirse spor performansını artırmak ve toparlanmayı desteklemek amacıyla antrenman öncesi, sırası veya sonrasında; kilo alımını kolaylaştırmak içinse öğünlere destek olarak kullanılabilir. En iyi sonuç için almak için kişisel hedeflere göre bir uzman eşliğinde planlama yapılarak kullanılmalıdır.

Sonuç

Maltodekstrin, nişastadan üretilen ve vücut tarafından hızla sindirilen, glisemik indeksi yüksek bir karbonhidrattır. Sporcular için özellikle antrenman sırasında ve sonrasında enerji desteği sağlar, aynı zamanda toparlanma sürecine katkıda bulunur. Kilo almak isteyen bireyler için ise kolayca ekstra kalori sağlayan bir destek olabilir. Ancak diyabet gibi sağlık sorunları olan kişilerin, kan şekeri üzerinde hızlı etkisi olabileceği için kullanmadan önce dikkatli olunmalıdır, bu gibi kişisel bir uzman görüşü almadan kullanımdan kaçınmalıdır.

Sık Sorulan Sorular

Maltodekstrin zararlı mıdır?

• Maltodekstrin aslında nişasta türevi bir karbonhidrattır ve bu sebeple güvenli kabul edilir. Fakat glisemik indeksi yüksek olduğu için kan şekerini hızlı yükseltebilir ve bazı sindirim problemlerine sebep olabilir.

Maltodekstrin takviyesini ne zaman kullanmalıyım?

• Maltodekstrin takviyesi hem antrenman esnasında hem de antrenman sonrasında kullanılabilir. Eğer antrenman anında enerjiye ihtiyacınız varsa antrenman esnasında kullanabilirsiniz. Antrenman sonrasında hızlı sindirilen bir karbonhidrata ihtiyacınız varsa eğer antrenman sonrasında tüketerek toparlanmayı destekleyebilirsiniz.

Maltodekstrin takviyesi antrenman performansını arttırır mı?

• Evet, maltodekstrin vücuda hızlı enerji sağlayarak uzun süreli antrenmanlarda dayanıklılığı artırır, yorgunluğu geciktirir ve egzersiz sonrası toparlanmayı hızlandırır.

Diyetisyen Can Kocakurt

Kaynakça

1- Hofman, Denise L et al. “Nutrition, Health, and Regulatory Aspects of Digestible Maltodextrins.” Critical reviews in food science and nutrition vol. 56,12 (2016): 2091-100. doi:10.1080/10408398.2014.940415

2- Jeukendrup A. A step towards personalized sports nutrition: carbohydrate intake during exercise. Sports Med. 2014 May;44 Suppl 1(Suppl 1):S25-33. doi: 10.1007/s40279-014-0148-z. PMID: 24791914; PMCID: PMC4008807.

3- Hofman DL, van Buul VJ, Brouns FJ. Nutrition, Health, and Regulatory Aspects of Digestible Maltodextrins. Crit Rev Food Sci Nutr. 2016 Sep 9;56(12):2091-100. doi: 10.1080/10408398.2014.940415. PMID: 25674937; PMCID: PMC4940893.

4- Wilburn DT, Machek SB, Cardaci TD, Hwang PS, Willoughby DS. Acute Maltodextrin Supplementation During Resistance Exercise. J Sports Sci Med. 2020 May 1;19(2):282-288. PMID: 32390721; PMCID: PMC7196753.