Crohn hastalığı, sindirim sistemini etkileyen bir inflamatuar hastalıktır. Kişiden kişiye farklı belirtiler ve nedenler gösterebilir. Bu yazımızda; crohn hastalığının ne olduğu, belirtileri, nedenleri ve en çok da beslenme tedavisi hakkında konuşuyor olacağız. Hadi gelin başlayalım.
Crohn Hastalığı Nedir ?
Crohn hastalığı, öncelikle gastrointestinal sistemi etkileyen inflamatuar bir hastalıktır. Tipik olarak karın ağrısı, ateş, bağırsak tıkanıklığı, kan ve/veya mukuslu ishal gibi klinik semptomlarla ortaya çıkar. Nedeni tam olarak bilinmemekle beraber semptomlar kişiden kişiye değişebilir.
Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir ?
Crohn hastalığının yaygın olarak görülen bazı belirtileri vardır. Belirtiler tüm hastalarda görülmeyebilir.
Sık görülen belirtiler;
- İshal
- Kabızlık
- Ateş
- Dışkıda kanama
- İştahsızlık
- Bağırsak krampları
- Kansızlık
Crohn Hastalığı Nedenleri
Günümüzdeki araştırmalara göre, vücudun bağışıklık sistemindeki anormallikler ve bakteriyel enfeksiyon üzerine yoğunlaşılmaktadır.
- Genetik faktörler
- Çevresel faktörler ve
- Bağışıklık sistemi bozuklukları neden olabilir.
Crohn hastalığı nedeninin, vücudun kendi bağışıklık hücrelerinin bağırsak sistemine saldırması üzerine inflamasyona (iltihaplanma) yol açması sebebiyle olduğu düşünülmektedir. Bu varsayım üzerine bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaçlar kullanıldığında bulguların hafiflemesi beklenmektedir.
Crohn Hastalığı Beslenme Tedavisi
Crohn hastalığının diyet ilişkili bir hastalık olduğu çeşitli çalışmalar ile gösterilmiştir. Çalışmalara göre Crohn hastalığı, hayvansal protein, hayvansal yağ ve şeker tüketiminin yüksek, tahıl ve posa alımının düşük olduğu Batı tarzı diyet alışkanlığı olan zengin uluslarda daha sık görülmektedir.
Bunun sebebi, hayvansal protein ve hayvansal yağ yönünden zengin diyetlerin bağırsak mikrobiyotasını olumsuz etkilemesi sonucu bifidobakterilerin sayı ve tür açısından azalmasına yol açarak bağırsak geçirgenliğinin artması, immün sistemin baskılanması sonucu olduğu düşünülmektedir. Beslenmede öncelikli hedef, hastaların beslenme durumlarını iyileştirip sürdürmektir. Bu amaçla hastalığın dönemi ve şiddetine göre besinler, besin supplementleri, enteral ve parenteral beslenme kullanılabilmektedir.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
Avrupa Klinik Nütrisyon ve Metabolizma Derneği [European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN)] kılavuzlarına göre Crohn hastaları, malnütrisyon (yetersiz beslenme) açısından risk altındadır. Bu sebeple tanılama aşamasında ve sonrasında malnütrisyon taraması hastalara uygulanmalıdır. Protein gereksinimi ise hastalığın şiddetine ve evresine göre değişiklik göstermektedir. ESPEN kılavuzlarına göre remisyon döneminde protein gereksinimi genel popülasyona önerilen şekilde olmalıdır (1 g/kg/gün). Atakların arttığı dönemler için ise alım düzeyi 1,2- 1,5 g/kg/gün olarak artırılmalıdır.
Hastaların besin ögesi yetersizliği yaşamaması için karbonhidrat, protein ve yağ makrolarının dengeli bir şekilde tüketiliyor olmasına dikkat edilmelidir.
Bağırsak darlığı ya da kısmi tıkanıklığı olan hastalarda diyet posa miktarı azaltılmaktadır. Sık öğünler ile az porsiyonlar şeklinde besinlerin tüketimi tolerasyonu artırmaktadır.
Hastalarda, bireysel besin intoleransları sıklıkla görülebilir. Özellikle laktoz ve süt ürünleri, otlar, baharatlar, alkollü içecekler, asitli içecekler, mısır, çikolata, krema, fıstık, kızarmış, gaz üreten ve lif bakımından zengin ürünlerin intoleransı hastalarda düşük olabilmektedir.
Hastalarda semptomları arttırıcı gıdaların başında sebze (%40), meyve (%28 elma, çilek ve narenciye), süt (%27), ekmek (%23) ve et (%25 sığır eti ve tütsülenmiş et) olduğu görülmüştür. Hastalığın akut ve ciddi alevlenme dönemleri sırasında diyet bireye göre düzenlenir ve mutlaka profesyonel bir yardım alınmalıdır.
Sonuç olarak;
Crohn hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Hasta eğitimi, beslenme müdahalelerinde oldukça önemlidir. Hastaların konu ile ilgili iyi eğitilmesi ve desteklenmesi, multidisipliner yaklaşım ile hastalarda remisyon(iyileşme) sürecinin uzun tutulması, akut ataklarda hastalarda beslenme sorunlarının gelişmesi önlenmelidir.
Hastalarda semptomları azaltmak veya akut dönemi azaltmak için tek bir diyet programı yoktur. Crohn hastalarında protein alımı oldukça önemlidir. Bir uzman kontrolünde hastanın gereksinimine göre protein alımı gerçekleştirilmelidir. Ayrıca crohn hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir.
Crohn hastalığı olan hastalar kanser, osteoporoz (kemik erimesi) , anemi(kansızlık), beslenme yetersizlikleri, depresyon, enfeksiyon ve trombotik olaylar açısından yüksek risk altındadır. Diyet ve spesifik besinler, beslenme durumunun korunmasında, semptom alevlenmelerinin sınırlandırılmasında ve pediatrik hastalarda büyümenin desteklenmesinde destekleyici bir rol oynamaktadır.
Diyetisyen Duygu GÜNEŞ
KAYNAKLAR
- 10.1016/S0140-6736(12)60026-9
- 10.1007/s11894-020-0755-9
- 10.5336/healthsci.2019-71838
- 10.7748/ns2002.04.16.31.45.c3184