Tuz, tarih boyunca gıda koruma ve tat artırma amacıyla kullanılmış, mutfak kültürümüzün ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Ancak, son yıllarda sağlığın önem kazanmasıyla birlikte tuzun çeşitleri ve tüketim miktarı konusundaki farkındalık da artmıştır. Hangi tuzun ne kadar tüketilmesi gerektiği, tercih edilmesi gereken sağlıklı tuz çeşitleri ve bu konuda bilinçli seçimler yapmanın yolları merak edilen konular arasında yer alır. Bu blog yazımızda tuz çeşitlerini inceleyeceğiz.
Tuz Nedir?
Tuz, sodyum ve klorür elementlerinin birleşmesiyle oluşan bir bileşiktir. Kimyasal formülü NaCl'dir. Sodyum, vücutta elektrolit dengesini sağlama, hücre içi ve hücre dışı sıvı seviyelerini düzenleme, sinir iletimi ve kas kasılmasını kontrol etme gibi hayati işlevlerde önemli bir rol oynar. Klorür ise vücut sıvılarının asit-baz dengesini koruma ve sindirim sürecini destekleme gibi görevleri üstlenir.
Günlük Ne Kadar Tuz Kullanılmalı?
Sağlık otoritelerinin verileri günlük 6 gr tuz kullanımını desteklemektedir. Fakat bu sağlıklı bireyler için önerilen miktardır. Tansiyon, böbrek veya tiroid gibi hastalığı olan bireylerin tuz tüketimi bir uzman kontrolünde sağlanmalıdır. Bunun yanında sporcular da yoğun antrenman yaptıkları dönemlerde ekstra olarak sodyum kaybedebilirler. Bu durumda daha fazla tuz tüketmeleri gerekecektir.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
Tuz Çeşitleri Nelerdir?
-Sofra tuzu
Sodyum klorürden oluşur ve genellikle iyotludur veya tanelerin birbirine yapışmasını önlemek için katkı maddeleri kullanılır.
-Deniz tuzu
Buharlaştırılmış okyanus suyundan elde edilir. Sofra tuzu ile hemen hemen aynı bir bileşime sahiptir, ancak çok küçük miktarlarda başka birkaç mineral içerebilir. Daha az işlenir ve genellikle "daha sağlıklı" olarak pazarlanır, ancak özünde sofra tuzuna çok benzer.
-Kaya Tuzu
Kaya tuzu, yeraltındaki tuz damarlarından çıkarılan doğal bir tuz çeşididir. İçerisindeki mineralleri koruyan bir yapıya sahiptir ve rafine edilmediği için sağlıklı bir seçenektir.
-Himalaya tuzu
En saf tuz olarak tanıtılan bir tuzdur ancak aradaki fark, tuzun sadece sodyum ve klorür değil, daha birçok mineral element içermesidir. Hasat edildiği bölgeden kendine özgü bir pembe renge sahiptir.
-Kosher Tuz
Kosher tuz, özellikle Yahudi geleneklerine uygun şekilde üretilmiş ve kullanılan bir tuz çeşididir. "Kosher" terimi, Yahudi dini yasalarına (Kashrut) uygunluk anlamına gelir. Bu tuzun adı da, bu dini yasalara uygun olarak üretildiği ve kullanıldığı anlamını taşır. Kosher tuz, genellikle büyük kristal tanelerine sahiptir ve hızla çözünme özelliğine sahiptir.
Hangi Tuzu Kullanmalıyız?
Tuz çeşitlerini öğrendik, peki hangi tuzu kullanmalıyız? Aslında bakacak olursak bu soruya direkt olarak x tuzunu kullanın şeklinde cevap vermek pek de doğru olmaz. Haşimato ve diğer bazı tiroid bezi hastalıklarında iyotsuz tuz kullanımı gerekli olabilirken, normal sağlıklı bir birey için iyotlu tuzun tiroid bezi üzerindeki koruyucu etkisi ön plana çıkacaktır. Gebelikte iyot kullanımı bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesi için elzemdir. Eksikliğinde zeka geriliği gibi durumlar görülebilir. Guatr hastalığı da iyot eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
Kısacası farklı tuzlar farklı durumlarda kullanılabilir ve hiçbir tuz ‘’fazla’’ tüketilmediği takdirde zararlı değildir.
Özet olarak;
-Tuz, sodyum ve klorür elementlerinin birleşmesiyle oluşur.
-Vücutta yaşamsal fonksiyonların devam etmesinde büyük önem taşır.
-Birçok farklı tuz çeşidi vardır. Spesifik olarak Himalaya tuzu diğer tuzlara göre daha fazla mineral içermektedir ve daha saf haldedir.
-Sofra tuzu ise genel olarak iyot ilaveli olduğu için sağlıklı bireylerde iyot eksikliğinde görülen hastalıkların önlenmesi amacıyla kullanılabilir. Tabii ki her zaman olduğu gibi tuzda da tüketim miktarı önemlidir. Sağlık otoritelerince belirtilen sınırı aşmamak genel sağlık için önemlidir.
Diyetisyen Berk Kerem Aksel
Kaynaklar:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5098396/
- https://karger.com/books/book/2775/chapter-abstract/5801999/Salt-and-Fluid-Loading-Effects-on-Blood-Volume-and?redirectedFrom=fulltext
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17277604/
- https://www.mysportscience.com/post/what-is-sodium
- https://www.mysportscience.com/post/how-much-sodium-do-i-need
- https://www.mysportscience.com/post/how-much-do-you-sweat