Günümüzde milyonlarca kadının yaşamını etkileyen polikistik over sendromu, çok sık karşılaşılan bir hormonal bozukluktur. Polikistik over sendromu ya da kısaltılmış haliyle PCOS; adet düzensizlikleri, hormonal dengesizlikler, metabolik bozukluklar ve kısırlık sorunları gibi çeşitli belirtilerle ortaya çıkan karmaşık bir durumdur. Bu yazımızda polikistik over sendromunun ne olduğu, nasıl bir hastalık olduğu gibi konuları ele alacağız. Gelin beraber polikistik over sendromunu alt başlıklarla inceleyelim.
Polikistik Over Sendromu Nedir? Polikistik Over Sendromu Nasıl Bir Hastalıktır?
Polikistik over sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınları etkileyen bir endokrin bozukluğudur. Üreme çağındaki kadınları etkileyen bir dizi semptom olan polikistik over sendromu (PCOS), günümüzde salgın boyutlara ulaşıyor. PCOS'un tam olarak bir nedeni var denilemez ancak bilimsel kanıtlar hormonal dengesizliklere, özellikle aşırı testosterona (hiperandrojenizm olarak da bilinir) ve insülin direncine işaret etmektedir. Polikistik over sendromu kadınlarda kısırlığın en yaygın nedenidir. Polikistik over sendromundaki hormonal dengesizlikler yumurtlama sürecini bozar ve yumurtlama olmadan gebelik mümkün değildir.
Polikistik over sendromunda;
- Adet döneminin gecikmesi veya düzensiz olması
- Aşırı tüylenme
- Sivilce artışı
- Saç dökülmesi
- Kısırlık ve kilo alımı yaygın olarak görülen belirtilerdir.
PCOS'lu kişiler yüksek tansiyon ve diyabet gibi durumlar açısından risk altında olabilir. PCOS'lu her kadının aynı belirti ve semptomlara sahip olmadığı belirtilmiştir. Bu sendromun özelliğindeki farklılıklar nedeniyle teşhis edilmesi zor olabilmektedir.
Polikistik Over Olunca Ne Olur?
PCOS tanısı almış kişiler dengesiz beslendiğinde kan şekeri sürekli ve aniden düşüş göstermektedir. Aynı zamanda iştah kontrolünde güçlük yaşanabilir. Bunun yanında farkında olmadan kilo almaya ve yağlanma başlayabilir. PCOS’lu kadınlarda;
- İnsülin direnci
- Hiperinsülinemi
- Hiperandrojenemi (kıllanma)
- Dislipidemi ve obezite gibi pek çok klinik ve biyokimyasal bozukluk görülebilmektedir.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
Sebebe yönelik kesin bir tedavi olmayıp; semptomlara, hastanın şikayet ve isteklerine göre tedavi planı değişiklik göstermektedir. Polikistik over sendromu, fiziksel etkilerinin yanı sıra hastanın yaşamının psikiyatrik yönlerini de etkileyebilir. Anksiyete, depresyon, aşırı yeme bozukluğu ve bipolar bozukluk PCOS'a eşlik eden hastalıklar olarak gözlenmiştir.
Kilo Verince Polikistik Over Düzelir mi?
PCOS’ta obezite görülmesi üreme fonksiyonlarını ve endokrin durumu önemli ölçüde değiştirir. Polikistik over sendromu ile obezitenin birlikte görülmesi kötü androjenik profil ile ilişkili olup menstrüel düzensizlik oranını ve endometriyal kanser riskini arttırır. PCOS’un yarattığı metabolik değişiklikler, hiperandrojenizm, yumurtlama ve doğurganlık üzerine etkilerinden dolayı obezitenin önemi vurgulanmaktadır. Polikistik over sendromunda ilk basamak tedavi, yaşam şekli değişiklikleridir. Öncelikle kilo verme, uygun beslenme tarzı ve egzersiz önerilmektedir. Kilo verme tek başına bazı semptomları giderebildiği gibi, tedavinin etkinliğini önemli ölçüde artırabilmekte ve gebelik oluşursa gebelik komplikasyonlarını azaltabilmektedir.
Polikistik Over Vücuttan Nasıl Atılır?
PCOS'a neden olabilecek birçok faktör vardır. Genetik veya yaşam tarzı hataları ve bunların birleşimi PCOS'a yol açabilir.
- Tiroid fonksiyon bozukluğu
- Hiperprolaktinemi (yüksek prolaktin hormonu)
- Androjen salgılayan tümörler
- Cushing sendromu (aşırı kortizol düzeyleriyle ilişkili bir sendrom)
- Konjenital adrenal hiperplazi
PCOS oluşmasına neden olabilir.
Polikistik over sendromu gelişiminden kimyasal maruziyetin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Günümüzde birçok kimyasala kazara (pestisitler, araba egzozu, endüstriyel kirleticiler vb.) veya kasıtlı (kozmetik, ev temizleyicileri, kemoterapi ilaçları vb.) maruz kalma yaygındır. Kişisel bakımın en önemli malzemeleri haline gelen parfüm, güneş kremi, deodorant, saç boyası vb. gibi kişisel bakım ürünleri, artan PCOS vakalarının arkasındaki ana suçlulardır. Tüketicilerin büyük bir kısmı, zararsız gibi görünen bu hijyen maddelerinin endokrin bozucu olduğunun farkında değildir. Paketlenmiş ve konserve gıdalarda bulunan bisfenol A (BPA) gibi kimyasallar uzun süre maruz kaldığında PCOS dahil üreme sorunlarına yol açabilmektedir.
Erken teşhis PCOS'un kötüleşmesini önlemeye yardımcı olabilir. Düzenli hayata geçiş çok önemlidir. Uykuyu yeteri kadar almak, öğünlerin protein, yağ ve karbonhidrat bakımından yeterli ve dengeli olması gerekmektedir. Özellikle kan şekerinin yükselmesini yavaşlatmak için bol lifli gıdalar tercih edilebilir. Bir diyetisyen eşliğinde sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı takip edilmelidir. Aynı zamanda gün içindeki fiziksel aktiviteniz kilo kontrolünüze yardımcı olacaktır.
PCOS olan kadınlarda diğerlerine göre daha fazla görülen obezite, semptomları daha kötüleştirerek tedaviye yanıtı zorlaştırır. Kilo kontrolü neticesinde düzenli adet görme oranı yükseltilmelidir. Bunların dışında doktorunuz tarafından belirlenen ilaç tedavileri de aksatılmamalıdır.
Polikistik Over Olanlar Hamile Kalabilir Mi ?
Polikistik Over Sendromu olan kadınlar için kendiliğinden hamile kalmak kolay değildir. Bu kişilerde hamile kalmayı zorlaştıracak iki temel neden bulunur. Bunlardan biri yumurtlamanın olmaması nedeniyle düzensiz bir şekilde adet görülmesi ve erkeklik hormonunun fazla olmasıdır.
Bu sendrom, yumurtlamayı engellediği ya da düzensiz hale getirdiği için hamile kalma olasılığını düşürmektedir. Ancak tüp bebek tedavisinde polikistik over sendromuna sahip hastalar için gebe kalınabilirlik oldukça kolaydır. Bu sendromda yumurtalık uyarımı sonrasında ortaya çıkan yumurta sayısı oldukça iyidir. Bu sayede tüp bebek tedavisinin olumlu sonuçlanması mümkündür. Ancak tedavi sürece kişinin özelinde planlanmaktadır. Polikistik over sendromu hastalarında tüp bebek tedavisi ile hamile kalma şansı yaklaşık olarak %66’dır.
Özetle;
Polikistik over sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınları etkileyen bir endokrin bozukluktur. Genellikle;
- Adet döneminin gecikmesi veya düzensiz olması
- Aşırı tüylenme
- Sivilce artışı
- Saç dökülmesi ve kilo alımı görülebilir.
Yaşam biçimimiz PCOS riski için oldukça önemlidir. Günümüzde yaygın olan bir sendrom olduğundan dolayı yılda bir defa rutin kontrol yaptırmak erken teşhis açısından oldukça önem taşımaktadır. İhtiyaçlar ve tedavi kişiden kişiye değişmekle birlikte kişiye özel bir beslenme uygulanmalı, fiziksel aktivite artırılmalıdır.
Diyetisyen Duygu Güneş
KAYNAKLAR:
https://doi.org/10.1016/j.jsbmb.2018.04.008
https://doi.org/10.1093/ajcn/85.3.688
10.3390/biyomedikaller10071505