Hepimizin en büyük korkularından biridir yaşlanma korkusu... Cilt yapısının bozulması, kemik erimesi, eklem tahribatı gibi yaşlanmanın getirdiği problemlere önlem almak için bir çok çözüm yöntemi arar ve duyduğumuz yöntemlerin çoğunu sorgulamadan üzerimizde deneriz. Kolajen bu kulvarda son zamanlarda popülerlik kazanmış takviyelerden biri. Ancak tercih ve tüketim noktasında yer alan bilgi eksiklikleri sonucunda mali kayıplar yaşayabileceğiniz gibi minimum fayda sağlama ihtimaliniz de yüksek. Bizler yine bilimin ışığında sizleri aydınlatmak çin buradayız!

Bu blog yazımızda kolajenin ne olduğunu, nerelerde bulunduğunu, hangi kaynaklardan üretildiğini, hangi kolajen formunun nerede görev aldığını ve bunlara benzer birçok sorunun cevabını sizler için derledik. Bu yazıdan sonra kolajen ile alakalı aklınızda hiçbir soru kalmayacak. Hazırsanız başlayalım.

Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!

iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!

Google Play'den ücretsiz indir!

Kolajen Nedir?

Kolajenler, yapısal bütünlük ve çeşitli başka  işlevler için hücrelerimiz tarafından kullanılan; bağ doku, deri, tendon, kemik ve kıkırdak yapılarımızda bulunan, dokularımıza yapısal destek sağlayan moleküllerdir ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere hücresel süreçlerde önemli roller oynar; (2)

• Doku onarımı
• Bağışıklık sistemi yanıtları
• Hücreler arası iletişim

Neden kolajen kullanma ihtiyacı hissederiz?

Yapım ve onarım faaliyetlerinde yer alan kollajen ergenliğin de sonra erdiği 20’li yaşlar itibariyle her yıl %1 oranında doğal olarak azalmaya başlar. Vücudumuzdaki kollajen oranı düştükçe kırışıklıklar ve kuru, sarkmış cilt gibi yaşlanmanın karakteristik belirtileriyle karşılaşırız. İskelet sisteminde bulunan kolajenin bütünlüğü de yaşla birlikte azalır ve bu da kemik gücünde azalmaya ve dolaylı yoldan kemik erimesi gibi problemlere neden olur. (4) 

Aşağıdaki tabloda yaş ilerledikçe kolajen yapısında gerçekleşen bozulmayı daha rahat gözlemleyebiliriz.

Yukarıda bahsettiğimiz üzere aldığımız her yaşta kolajen sentezi azalacak ve dokularımız daha ince, daha zayıf ve daha az esnek bir hal alacaktır. Ancak dışarıdan alınan kolajen takviyeleri ile olaya müdahale etmek ve cilt, saç, tırnak ve vücut dokularını korumak mümkün olabilir. (5)

Kolajen Formları

Evet kolajen vücut için çok önemli bir molekül, fakat her kolajen her probleme iyi gelir mi? Eczaneden aldığımız herhangi bir kolajen takviyesi bizim için verimli olur mu? Bunların cevabı ne yazık ki hayır. Çünkü bugüne kadar 28 farklı tip kolajen keşfedilmiş ve her birinin vücuttaki işlevinin farklı olduğu tespit edilmiştir. Kolajen tiplerini ve işlevlerini bilmek ürün tercihi yaparken nokta atışı ile maksimum verim elde etmemizi sağlayacaktır. 

Tip I Kolajen

Bu kolajen tipi, esneklik kabiliyeti düşük olan, kemik, tendon, deri, bağlar, kornea ve kan damarları gibi dayanıklı olması gereken yapılarda yüksek oranda bulunan bir kolajen çeşididir. Miktar azaldığında dayanıklılık da azalacağından bulunduğu bölgelerde yaralanma ihtimali artar. (8)

Tip II Kolajen

Tip 1 kolajene kıyasla daha esnek bir yapıya sahiptir ve genel olarak kıkırdak yapılarda yer alan kolajen çeşididir. Bağ dokuların onarılması için gerekli olduğu gibi iltihap önleyici görev görebilir ve eklem yapıların esnekliğini de arttırabilir.(5). Eksikliğinde özellikle diz problemleri yaygın olarak karşımıza çıkabilmektedir. 

Tip III Kolajen

Esneklik kabiliyeti en yüksek olan kolajen çeşididir ve kemik dışında Tip I kolajen içeren dokularda dağınık olarak bulunur.. Elastik dokularda bol miktarda bulunur. (9)

Kolajen tiplerini ve nerede kullanıldıklarını daha rahat anlamamız için aşağıdaki tabloyu inceleyebiliriz ;

Kolajen ve Genel Vücut Formu

Kolajen takviyesi kullanarak yağsız kas kütlesini arttırabilir, yaralanmalar sonrasındaki iyileşme süresini kısaltabilir, hasarlı eklem yapısını yeniden yapılandırabilir ve kardiyovasküler performansı iyileştirebiliriz. 

Kolajen, kas büyümesinde temel bir aminoasit olan kreatinin üzerinde teşvik edici bir rol oynar. Ayrıca hidrolize kolajen içinde yer alan arjinin de kas kütlesi artışını destekleyen bir etki yaratır. Bu nedenle spor beslenmesi alanında kolajen takviyelerine sıklıkla yer verilmektedir. (5)

35 yaş ve üstü 72 kadında yapılan ve deri yapısını inceleyen bir çalışmada, 3 aylık düzenli tip I ve II hidrolize kolajen kullanımının, kırışıklık derinliğini %27 azalttığı ve cilt nemini %28 artırdğı sonucuna varılmıştır. (7)

Kolajen Kaynakları Neler?

Kolajenler, hayvansal ve bitkisel kaynaklardan elde edilir. Hayvansal kaynaklardan en yaygın olanları sığır, domuz, insan kolajeni, balık pulu ve balık derisi gibi deniz organizmalarıdır. Bahsedilen kaynaklar ucuzdur ve elde etmesi kolaydır. Ancak uzun süreli kullanımdan sonra bu kaynakların kolajeni alerjik olma eğilimindedir. Alternatif olarak başka bir uygun kaynak da deniz kolajenidir.

Özetle kolajen takviyesi kullanmak istersek;

• Desteklemek istediğimiz bölgenin yapısında yer alan kolajen tipini yoğunluklu olarak içeren takviyeler tercih edilmeli. 
• Kullanacağımız kolajen tipi hidrolize olmalı.
• Destekleyici vitamin ve mineralleri içermeli (Bakır, Çinko, C vitamini)
• Özellikle C vitamini ile birlikte alınması önemlidir çünkü C vitamini doğal yollardan kolajen sentezi yapımında kofaktör olarak yer almakta ve kolajen sentezini desteklemektedir. (10)
• Yapay tatlandırıcı / şeker içermemeli
• Deniz kolajeni olmalıdır.

Bu bilgiler ışığında, bilinçli tüketim ile yıllara ve yaşlılığa meydan okuyan bir nesil gelir mi dersiniz? 

Daha fazlası için takipte kalın!

Diyetisyen Melis Kuşka

Diyetisyen Atahan Demirdeşen

Kaynakça

1. Gordon MK, Hahn RA. Collagens. Cell Tissue Res. 2010 Jan;339(1):247-57. doi: 10.1007/s00441-009-0844-4. Epub 2009 Aug 20. PMID: 19693541; PMCID: PMC2997103.
2. Zhao C, Xiao Y, Ling S, Pei Y, Ren J. Structure of Collagen. Methods Mol Biol. 2021;2347:17-25. doi: 10.1007/978-1-0716-1574-4_2. PMID: 34472051.
3. Shin JW, Kwon SH, Choi JY, Na JI, Huh CH, Choi HR, Park KC. Molecular Mechanisms of Dermal Aging and Antiaging Approaches. Int J Mol Sci. 2019 Apr 29;20(9):2126. doi: 10.3390/ijms20092126. PMID: 31036793; PMCID: PMC6540032.
4. Shuster S. Osteoporosis, like skin ageing, is caused by collagen loss which is reversible. J R Soc Med. 2020 Apr;113(4):158-160. doi: 10.1177/0141076820910315. PMID: 32286123; PMCID: PMC7160787.
5. Hashim, P., Mohd Ridzwan, M. S., Bakar, J. and Mat Hashim, D. ,Collagen in food and beverage industries, International Food Research Journal 22(1): 1 - 8 (2015)
6. Yoshiaki Shiojima, Megumi Takahashi, Ryohei Takahashi, Kazuo Maruyama, Hiroyoshi Moriyama, Debasis Bagchi, Manashi Bagchi, Masanori Akanuma. (2022) Efficacy and Safety of Dietary Undenatured Type II Collagen on Joint and Motor Function in Healthy Volunteers: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Parallel-Group Study. Journal of the American Nutrition Association 0:0, pages 1-18.
7. Bolke L, Schlippe G, Gerß J, Voss W. A Collagen Supplement Improves Skin Hydration, Elasticity, Roughness, and Density: Results of a Randomized, Placebo-Controlled, Blind Study. Nutrients. 2019 Oct 17;11(10):2494. doi: 10.3390/nu11102494. PMID: 31627309; PMCID: PMC6835901.
8. Salvatore L, Gallo N, Natali ML, Campa L, Lunetti P, Madaghiele M, Blasi FS, Corallo A, Capobianco L, Sannino A. Marine collagen and its derivatives: Versatile and sustainable bio-resources for healthcare. Mater Sci Eng C Mater Biol Appl. 2020 Aug;113:110963. doi: 10.1016/j.msec.2020.110963. Epub 2020 Apr 17. PMID: 32487384.
9. Gelse K, Pöschl E, Aigner T. Collagens--structure, function, and biosynthesis. Adv Drug Deliv Rev. 2003 Nov 28;55(12):1531-46. doi: 10.1016/j.addr.2003.08.002. PMID: 14623400.
10. Schunck M, Zague V, Oesser S, Proksch E. Dietary Supplementation with Specific Collagen Peptides Has a Body Mass Index-Dependent Beneficial Effect on Cellulite Morphology. J Med Food. 2015 Dec;18(12):1340-8. doi: 10.1089/jmf.2015.0022. Epub 2015 Nov 12. PMID: 26561784; PMCID: PMC4685482.
11. https://www.mdpi.com/1660-4601/18/9/4837