Bir varmış bir yokmuş ile başlayan masalları hepimiz çocukluğumuzda dinlemişizdir. Dinlediğimiz masallardaki olayların gerçek dışı olduğunu biliriz fakat içten içe hep o masallarda yaşamayı dileriz. Dünya üzerinde de beslenme ve diyet sistemleri üzerine birçok kurgu sistem karşımıza çıkıyor. Farklılık arayışında olmak ise bizi sorgulamadan bu sistemleri ‘YA TUTARSA?’ düşüncesiyle denemeye itiyor. Ne yazık ki popülaritesi olan şeyler bize hep güvenilir geliyor. Fakat unuttuğumuz şey, geçmişten farklı olarak günümüz koşullarında teknoloji çok ilerledi ve popüler olmak için tek bir tuşa basmak yeterli olabiliyor. Bu da yöntemlerin güvenilirliğine gölge düşürüyor ve bilinçli davranabilmek için bizi bilimsel verileri incelemeye daha fazla yöneltiyor. Bu kapsamda son yıllarda popüler hale gelen ‘Kan Gruplarına Göre Beslenme’ etkinliğini araştırmak istedik. Keyifli aydınlanmalar diliyoruz.

Bir rivayete göre ilk insanlık döneminde herkes yalnızca 0 kan grubuna sahipti. Yerleşik hayata geçiş ve tarımın hayatımıza girmesiyle birlikte A grubu, et yemeye devam eden fakat soğuk iklimlere göç eden insanlarda B grubu, A ve B grubuna sahip insanların bir arada yaşamasıyla birlikte is AB grubu ortaya çıkmıştır. Fakat bu bilginin kesinliği kanıtlanmış değildir.

Kan grupları üzerine beslenme fikri ilk olarak 1950’li yıllarda James D’Adamo tarafından ortaya atılmıştır. D’adamo, belli hastaları üzerinde yapmış olduğu çalışmalarında aynı ilaç ve aynı diyeti verdiği hastalarının bir kısmının hızla iyileştiklerini, bir kısmının ise kötüleştiğini görüyor. Bunun üzerine hastaların yedikleri gıdaları incelemeye başlıyor. Bakıyor ki bazı gıdalar kan grubunda ağdalaşmalara neden oluyor. Bu gıdalarda özellikle proteinlerde bulunan ve lektin denilen bir yağ çeşidi yer alıyor ve bu kan grubumuza göre sağlığımızı olumlu veya olumsuz yönde etkiliyor. James bu söyleminden sonra beslenme çeşitliliğinin kan grupları üzerinde etkisi olduğunu düşünerek kan gruplarına göre beslenmenin genel sağlık hali ve uzun yaşamak için önemli olabileceğini ifade etmiş ve her kan grubu için serbest, yasak ve sınırlı tüketilmesi gereken besinleri listelemiştir. Öncelikle bunlara kısaca değinelim.

Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!

iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!

Google Play'den ücretsiz indir!

0 grubu: Kan grubu 0 olanların dana eti, kuzu eti gibi kırmızı et ürünlerini tüketmesinin uygun olacağı belirtilmektedir. 0 kan grubuna sahip kişilerin sindirim sistemleri kırmızı et tüketimine uygundur. Bunun dışında deniz ürünleri yemekleri, zeytinyağı ve keten tohumu gibi yağlardan destek almaları da önerilmektedir. Ayrıca lahanagiller başta olmak üzere koyu yeşil renkli sebzeler; incir, kiraz, üzüm ve karpuz gibi daha çok yaz aylarında çıkan meyveler yemeleri de tavsiye ediliyor. 0 kan grubuna sahip kişilerin protein bakımından zengin, karbonhidrat bakımındansa fakir olan yiyecekler yemeleri gerektiği düşünülüyor. Bu nedenle salam, sosis, hazır turşu, dondurma, gazlı içecekler ve rafine edilmiş yağlar gibi işlenmiş gıdalardan uzak durmaları gerektiği, başta buğday ve mısır olmak üzere tahıl ürünlerini ve süt ürünlerini de az miktarda tüketmeleri gerektiği düşünülmektedir. 

A grubu: A kan grubuna sahip kişilerin ağırlık vermesi gereken besin grubuysa sebze ve meyvelerden oluşmaktadır. Bu kan grubuna sahip olanların daha zayıf bir bağışıklık sistemi olduğu için börülce, enginar, karalahana, havuç, pazı, diğer yeşil yapraklı sebzeler; greyfurt, erik, zencefil, kayısı, kiraz, mandalina, portakal ve muz gibi vitamin ve mineral bakımından zengin meyveler tüketmelidirler. Bunlara ek olarak, mantar, mercimek, çavdar, sarımsak, soğan ve pekmez de tüketilmesi gereken besinler arasında yerini almaktadır. A kan grubuna sahip olanların yememesi ya da olabildiğince az yemesi gerektiği düşünülen besinler; beyaz et dışındaki diğer tüm et ürünleri, patates, domates, biber, patlıcan gibi sebzeler, kavrulmuş kuru yemişler ve tereyağı, dondurma gibi süt ürünleri olduğu söylenmektedir.

B grubu: B kan grubuna sahip olanların süt ve süt ürünlerini tüketebilecekleri, kırmızı et ve türevlerini yiyebilecekleri söylenmektedir. Zeytinyağı, yumurta ve ceviz de bu kan grubuna sahip olanların en çok tüketmesi gerekenler arasında yer almaktadır. Bunlar dışında bolca sebze meyve yemeleri de beklenen B kan grubundan insanların özellikle patlıcan, patates, havuç, maydanoz gibi sebzeleri; karpuz, erik, muz gibi meyveleri ve yeşil çayı da beslenme düzenlerine çokça dahil etmeleri gerekmektedir. Tavuk ve deniz ürünleri, mercimek, nohut gibi baklagiller, domates, domates salçası, mısır ve kavrulmuş kuru yemişler B kan grubuna sahip bireylerin tüketmemesi gerektiği söylenen besin gruplarıdır.

AB grubu: Gizemli kan grubu olarak adlandırılmaktadır. Diğer kan gruplarının bileşkesi olarak ortaya çıkmasıyla birçok özelliği üzerinde taşır, belirgin bir sınıflandırması yoktur. AB kan grubuna sahip kişilerin en çok tüketmesi gerekenler arasında levrek gibi balıklar başı çekmektedir. Ancak deniz ürünlerinin hepsi önerilmemektedir. Bunun dışında taze yumurta, peynir başta olmak üzere çok işlemden geçirilmemiş süt ve süt ürünleri, ceviz yağı ve zeytinyağı gibi yağlar, lahanagiller ailesine ait sebzeler, yeşil yapraklı sebzeler, mercimek, sarımsak, soğan, yulaf ve karabuğday gibi yiyecekler tüketmeleri önerilmektedir. Kırmızı et, tavuk eti, börülce, biber, avokado, nar, muz, katı yağlar, domates salçası, kuru fasulye, kahve ve siyah gibi besinleri AB grubunun tüketmesi önerilmektedir. 

Yukarıda belirttiğim besin grupları üzerine birçok çalışma yapılmış fakat doğruluğu ispat edilememiştir. Bu bilgilerin doğru olduğunu varsayıp kısa bir beyin fırtınası yapalım. Listede A grubu kişilerin greyfurt tüketmesi gerektiği ve greyfurt tüketerek sağlıklı olabileceği bilgisi yer alıyor. Fakat tansiyon hastalığı olan ve buna yönelik ilaç kullanan bireylerde greyfurt kesinlikle tüketilmemesi gereken bir besin grubu çünkü ilaç ve besin etkileşime giriyor ve kişiyi zehirliyor. Aynı şekilde 0 grubuna sahip ve kolesterolü olan kişide yoğun et tüketimi kolesterolün daha fazla yükselmesine neden olarak kalp-damar hastalıkları riskini arttırabilir. Bu şekilde düşünüldüğünde bu sistem kişinin mevcut hastalıklarını yok sayıyor. 

Aşağıdaki tablo kan gruplarına yönelik beslenme üzerine yapılan bir çalışmaya ait. A grafiği kişilere kan gruplarına göre verilen besin grubu yoğunluklarını gösteriyor. B grafiği ise bu beslenme düzeninin diyet puanlarını yansıtmaktadır. Bu çalışma verilerine göre besin gruplarının farklı yoğunluktaki tüketimi anlamlı bir fark ortaya koymamıştır. 

Şekil 1. 'Kan Tipi' diyet (A). Her 'Kan Tipi' diyet için diyet puanı dağılımı(B)

KAN GRUPLARI HAYATIMIZDA NEYİ ETKİLİYOR?

2021 yılında yapılan bir çalışmada kan gruplarının hastalık riskleri üzerinde etkili olduğu bulunmuştur. Buna göre eğer 0 kan grubuna sahipseniz kardiyovasküler hastalıklar yaşama riskiniz, B grubu iseniz de Tip-2 diyabet yaşama riskiniz daha düşüktür. Fakat A grubu iseniz kardiyovasküler hastalıklara yakalanmaya yatkın bir yapınız var demektir. 

Egzersiz ve kan grupları arasındaki ilişkiyi inceleyen bir çalışmada ise A grubu kişiler için yoga ve tai-chi gibi kuvvetli aerobik egzersizler fayda sağlarken, 0 grubu için ünde 1 saate yakın olan koşu veya bisiklete binme gibi egzersizlerin genel sağlık durumu açısından daha verimli olduğu görülmüştür. 

Obezite ve kan grupları arasındaki ilişkiyi inceleyen bir çalışmada bu iki parametre arasında bir ilişki bulunamamıştır. Yani kiloya meyilli olmamızdan kan grubumuzu sorumlu tutamayız. 

Farklı etnik kökenler üzerine yapılan farklı çalışmalarda bazı kan gruplarının bazı bölgelerde daha yoğunluklu olarak karşımıza çıktığı görülürken bu durumun tüketilen besin grupları ile ilişkili olduğu kanıtlanamamıştır. 

ÖZETLE

Kan gruplarına göre beslenme günümüzde popülerliği artmış ve sıkça uygulanan bir metot olmasına rağmen kabul görmüş bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır. Bu kadar antiteze maruz kalmış bir beslenme planının bu kadar tercih edilmesine yönelik; ‘Bir deli kuyuya taş atmış, 40 akıllı çıkaramamış.’ yorumunu yapmak pek de yersiz olmayacaktır. Üzerine yapılmış yüzlerce çalışma olmasına rağmen doğruluğu kanıtlanamamış bir sistem yerine bilimsel olarak kabul görmüş sistemleri kullanmak daha faydalı olacaktır. Bir beslenme programı planlanırken kişinin yaş, boy, kilo, sağlık problemleri, genetik yatkınlık, kronik hastalık bilgisi, metabolizma hızı, gün içindeki fiziksel aktivite yoğunluğu göz önünde bulundurularak besin grupları tercih edilmelidir.

Yazıyı hazırlarken sizleri sıkmamak adına analiz sonuçlarını en özet haliyle paylaşmayı tercih ettik. Daha fazla ikna olmak isterseniz https://nutritionfacts.org/video/blood-type-diet-debunked/ sitesinde yer alan videoyu izlemenizi tavsiye ederim. 

Diyetisyen & Fizyoterapist Fatmanur Güler

Kaynakça

1. BAYRAKDAR, A., & ZORBA, E. (2020). Egzersiz ve Beslenme. Akademisyen Kitabevi.
2. Alataş, M. Kan Grupları ve Stres Düzeyi Arasındaki İlişkiler. Uluslararası Yenilikçi Mühendislik Uygulamaları Dergisi, 2(2), 50-52. 
3. Atamer, T. (2009). Kan transfüzyonunun tarihçesi. Antalya, 35, 7-10.
4. Balci, Y. I., Gultekin, O. V. E. T., Covut, I. E., Goncu, F., & Yilmaz, M. (2010). ABO and Rh blood groups frequency in Denizli province. International Journal of Hematology and Oncology, 28(4), 103-105.
5. Wang, J., García-Bailo, B., Nielsen, D. E., & El-Sohemy, A. (2014). ABO genotype,‘blood-type’diet and cardiometabolic risk factors. PloS one, 9(1), e84749.
6. Cusack, L., De Buck, E., Compernolle, V., & Vandekerckhove, P. (2013). Blood type diets lack supporting evidence: a systematic review. The American journal of clinical nutrition, 98(1), 99-104.
7. Watson, S., & D'Adamo, J. (2018). The blood type diet. WebMD. February, 14.
8. Smith, S., Okai, I., Abaidoo, C. S., & Acheampong, E. (2018). Association of ABO blood group and body mass index: A cross-sectional study from a Ghanaian population. Journal of nutrition and metabolism, 2018.
9. Alwasaidi, T. A., Alrasheed, S. K., Alhazmi, R. A., Alfraidy, O. B., Jameel, M. A., & Alandijani, A. A. (2017). Relation between ABO blood groups and obesity in a Saudi Arabian population. Journal of Taibah University Medical Sciences, 12(5), 407-411.
10. Barnard, N. D., Rembert, E., Freeman, A., Bradshaw, M., Holubkov, R., & Kahleova, H. (2021). Blood Type Is Not Associated with Changes in Cardiometabolic Outcomes in Response to a Plant-Based Dietary Intervention. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 121(6), 1080-1086.