Bir varmış bir yokmuÅŸ ile baÅŸlayan masalları hepimiz çocukluÄŸumuzda dinlemiÅŸizdir. DinlediÄŸimiz masallardaki olayların gerçek dışı olduÄŸunu biliriz fakat içten içe hep o masallarda yaÅŸamayı dileriz. Dünya üzerinde de beslenme ve diyet sistemleri üzerine birçok kurgu sistem karşımıza çıkıyor. Farklılık arayışında olmak ise bizi sorgulamadan bu sistemleri â€˜YA TUTARSA?’ düşüncesiyle denemeye itiyor. Ne yazık ki popülaritesi olan ÅŸeyler bize hep güvenilir geliyor. Fakat unuttuÄŸumuz ÅŸey, geçmiÅŸten farklı olarak günümüz koÅŸullarında teknoloji çok ilerledi ve popüler olmak için tek bir tuÅŸa basmak yeterli olabiliyor. Bu da yöntemlerin güvenilirliÄŸine gölge düşürüyor ve bilinçli davranabilmek için bizi bilimsel verileri incelemeye daha fazla yöneltiyor. Bu kapsamda son yıllarda popüler hale gelen ‘Kan Gruplarına Göre Beslenme’ etkinliÄŸini araÅŸtırmak istedik. Keyifli aydınlanmalar diliyoruz.

Bir rivayete göre ilk insanlık döneminde herkes yalnızca 0 kan grubuna sahipti. Yerleşik hayata geçiş ve tarımın hayatımıza girmesiyle birlikte A grubu, et yemeye devam eden fakat soğuk iklimlere göç eden insanlarda B grubu, A ve B grubuna sahip insanların bir arada yaşamasıyla birlikte is AB grubu ortaya çıkmıştır. Fakat bu bilginin kesinliği kanıtlanmış değildir.

Kan grupları üzerine beslenme fikri ilk olarak 1950’li yıllarda James D’Adamo tarafından ortaya atılmıştır. D’adamo, belli hastaları üzerinde yapmış olduÄŸu çalışmalarında aynı ilaç ve aynı diyeti verdiÄŸi hastalarının bir kısmının hızla iyileÅŸtiklerini, bir kısmının ise kötüleÅŸtiÄŸini görüyor. Bunun üzerine hastaların yedikleri gıdaları incelemeye baÅŸlıyor. Bakıyor ki bazı gıdalar kan grubunda aÄŸdalaÅŸmalara neden oluyor. Bu gıdalarda özellikle proteinlerde bulunan ve lektin denilen bir yaÄŸ çeÅŸidi yer alıyor ve bu kan grubumuza göre saÄŸlığımızı olumlu veya olumsuz yönde etkiliyor. James bu söyleminden sonra beslenme çeÅŸitliliÄŸinin kan grupları üzerinde etkisi olduÄŸunu düşünerek kan gruplarına göre beslenmenin genel saÄŸlık hali ve uzun yaÅŸamak için önemli olabileceÄŸini ifade etmiÅŸ ve her kan grubu için serbest, yasak ve sınırlı tüketilmesi gereken besinleri listelemiÅŸtir. Öncelikle bunlara kısaca deÄŸinelim.

Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!

iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!

Google Play'den ücretsiz indir!

0 grubu: Kan grubu 0 olanların dana eti, kuzu eti gibi kırmızı et ürünlerini tüketmesinin uygun olacağı belirtilmektedir. 0 kan grubuna sahip kiÅŸilerin sindirim sistemleri kırmızı et tüketimine uygundur. Bunun dışında deniz ürünleri yemekleri, zeytinyağı ve keten tohumu gibi yaÄŸlardan destek almaları da önerilmektedir. Ayrıca lahanagiller baÅŸta olmak üzere koyu yeÅŸil renkli sebzeler; incir, kiraz, üzüm ve karpuz gibi daha çok yaz aylarında çıkan meyveler yemeleri de tavsiye ediliyor. 0 kan grubuna sahip kiÅŸilerin protein bakımından zengin, karbonhidrat bakımındansa fakir olan yiyecekler yemeleri gerektiÄŸi düşünülüyor. Bu nedenle salam, sosis, hazır turÅŸu, dondurma, gazlı içecekler ve rafine edilmiÅŸ yaÄŸlar gibi iÅŸlenmiÅŸ gıdalardan uzak durmaları gerektiÄŸi, baÅŸta buÄŸday ve mısır olmak üzere tahıl ürünlerini ve süt ürünlerini de az miktarda tüketmeleri gerektiÄŸi düşünülmektedir. 

A grubu: A kan grubuna sahip kişilerin ağırlık vermesi gereken besin grubuysa sebze ve meyvelerden oluşmaktadır. Bu kan grubuna sahip olanların daha zayıf bir bağışıklık sistemi olduğu için börülce, enginar, karalahana, havuç, pazı, diğer yeşil yapraklı sebzeler; greyfurt, erik, zencefil, kayısı, kiraz, mandalina, portakal ve muz gibi vitamin ve mineral bakımından zengin meyveler tüketmelidirler. Bunlara ek olarak, mantar, mercimek, çavdar, sarımsak, soğan ve pekmez de tüketilmesi gereken besinler arasında yerini almaktadır. A kan grubuna sahip olanların yememesi ya da olabildiğince az yemesi gerektiği düşünülen besinler; beyaz et dışındaki diğer tüm et ürünleri, patates, domates, biber, patlıcan gibi sebzeler, kavrulmuş kuru yemişler ve tereyağı, dondurma gibi süt ürünleri olduğu söylenmektedir.

B grubu: B kan grubuna sahip olanların süt ve süt ürünlerini tüketebilecekleri, kırmızı et ve türevlerini yiyebilecekleri söylenmektedir. Zeytinyağı, yumurta ve ceviz de bu kan grubuna sahip olanların en çok tüketmesi gerekenler arasında yer almaktadır. Bunlar dışında bolca sebze meyve yemeleri de beklenen B kan grubundan insanların özellikle patlıcan, patates, havuç, maydanoz gibi sebzeleri; karpuz, erik, muz gibi meyveleri ve yeşil çayı da beslenme düzenlerine çokça dahil etmeleri gerekmektedir. Tavuk ve deniz ürünleri, mercimek, nohut gibi baklagiller, domates, domates salçası, mısır ve kavrulmuş kuru yemişler B kan grubuna sahip bireylerin tüketmemesi gerektiği söylenen besin gruplarıdır.

AB grubu: Gizemli kan grubu olarak adlandırılmaktadır. DiÄŸer kan gruplarının bileÅŸkesi olarak ortaya çıkmasıyla birçok özelliÄŸi üzerinde taşır, belirgin bir sınıflandırması yoktur. AB kan grubuna sahip kiÅŸilerin en çok tüketmesi gerekenler arasında levrek gibi balıklar başı çekmektedir. Ancak deniz ürünlerinin hepsi önerilmemektedir. Bunun dışında taze yumurta, peynir baÅŸta olmak üzere çok iÅŸlemden geçirilmemiÅŸ süt ve süt ürünleri, ceviz yağı ve zeytinyağı gibi yaÄŸlar, lahanagiller ailesine ait sebzeler, yeÅŸil yapraklı sebzeler, mercimek, sarımsak, soÄŸan, yulaf ve karabuÄŸday gibi yiyecekler tüketmeleri önerilmektedir. Kırmızı et, tavuk eti, börülce, biber, avokado, nar, muz, katı yaÄŸlar, domates salçası, kuru fasulye, kahve ve siyah gibi besinleri AB grubunun tüketmesi önerilmektedir. 

Yukarıda belirttiÄŸim besin grupları üzerine birçok çalışma yapılmış fakat doÄŸruluÄŸu ispat edilememiÅŸtir. Bu bilgilerin doÄŸru olduÄŸunu varsayıp kısa bir beyin fırtınası yapalım. Listede A grubu kiÅŸilerin greyfurt tüketmesi gerektiÄŸi ve greyfurt tüketerek saÄŸlıklı olabileceÄŸi bilgisi yer alıyor. Fakat tansiyon hastalığı olan ve buna yönelik ilaç kullanan bireylerde greyfurt kesinlikle tüketilmemesi gereken bir besin grubu çünkü ilaç ve besin etkileÅŸime giriyor ve kiÅŸiyi zehirliyor. Aynı ÅŸekilde 0 grubuna sahip ve kolesterolü olan kiÅŸide yoÄŸun et tüketimi kolesterolün daha fazla yükselmesine neden olarak kalp-damar hastalıkları riskini arttırabilir. Bu ÅŸekilde düşünüldüğünde bu sistem kiÅŸinin mevcut hastalıklarını yok sayıyor. 

AÅŸağıdaki tablo kan gruplarına yönelik beslenme üzerine yapılan bir çalışmaya ait. A grafiÄŸi kiÅŸilere kan gruplarına göre verilen besin grubu yoÄŸunluklarını gösteriyor. B grafiÄŸi ise bu beslenme düzeninin diyet puanlarını yansıtmaktadır. Bu çalışma verilerine göre besin gruplarının farklı yoÄŸunluktaki tüketimi anlamlı bir fark ortaya koymamıştır. 

Åžekil 1. 'Kan Tipi' diyet (A). Her 'Kan Tipi' diyet için diyet puanı dağılımı(B)

KAN GRUPLARI HAYATIMIZDA NEYÄ° ETKÄ°LÄ°YOR?

2021 yılında yapılan bir çalışmada kan gruplarının hastalık riskleri üzerinde etkili olduÄŸu bulunmuÅŸtur. Buna göre eÄŸer 0 kan grubuna sahipseniz kardiyovasküler hastalıklar yaÅŸama riskiniz, B grubu iseniz de Tip-2 diyabet yaÅŸama riskiniz daha düşüktür. Fakat A grubu iseniz kardiyovasküler hastalıklara yakalanmaya yatkın bir yapınız var demektir. 

Egzersiz ve kan grupları arasındaki iliÅŸkiyi inceleyen bir çalışmada ise A grubu kiÅŸiler için yoga ve tai-chi gibi kuvvetli aerobik egzersizler fayda saÄŸlarken, 0 grubu için ünde 1 saate yakın olan koÅŸu veya bisiklete binme gibi egzersizlerin genel saÄŸlık durumu açısından daha verimli olduÄŸu görülmüştür. 

Obezite ve kan grupları arasındaki iliÅŸkiyi inceleyen bir çalışmada bu iki parametre arasında bir iliÅŸki bulunamamıştır. Yani kiloya meyilli olmamızdan kan grubumuzu sorumlu tutamayız. 

Farklı etnik kökenler üzerine yapılan farklı çalışmalarda bazı kan gruplarının bazı bölgelerde daha yoÄŸunluklu olarak karşımıza çıktığı görülürken bu durumun tüketilen besin grupları ile iliÅŸkili olduÄŸu kanıtlanamamıştır. 

ÖZETLE

Kan gruplarına göre beslenme günümüzde popülerliği artmış ve sıkça uygulanan bir metot olmasına rağmen kabul görmüş bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır. Bu kadar antiteze maruz kalmış bir beslenme planının bu kadar tercih edilmesine yönelik; ‘Bir deli kuyuya taş atmış, 40 akıllı çıkaramamış.’ yorumunu yapmak pek de yersiz olmayacaktır. Üzerine yapılmış yüzlerce çalışma olmasına rağmen doğruluğu kanıtlanamamış bir sistem yerine bilimsel olarak kabul görmüş sistemleri kullanmak daha faydalı olacaktır. Bir beslenme programı planlanırken kişinin yaş, boy, kilo, sağlık problemleri, genetik yatkınlık, kronik hastalık bilgisi, metabolizma hızı, gün içindeki fiziksel aktivite yoğunluğu göz önünde bulundurularak besin grupları tercih edilmelidir.

Yazıyı hazırlarken sizleri sıkmamak adına analiz sonuçlarını en özet haliyle paylaÅŸmayı tercih ettik. Daha fazla ikna olmak isterseniz https://nutritionfacts.org/video/blood-type-diet-debunked/ sitesinde yer alan videoyu izlemenizi tavsiye ederim. 

Diyetisyen & Fizyoterapist Fatmanur Güler

Kaynakça

1. BAYRAKDAR, A., & ZORBA, E. (2020). Egzersiz ve Beslenme. Akademisyen Kitabevi.
2. AlataÅŸ, M. Kan Grupları ve Stres Düzeyi Arasındaki Ä°liÅŸkiler. Uluslararası Yenilikçi Mühendislik Uygulamaları Dergisi, 2(2), 50-52. 
3. Atamer, T. (2009). Kan transfüzyonunun tarihçesi. Antalya, 35, 7-10.
4. Balci, Y. I., Gultekin, O. V. E. T., Covut, I. E., Goncu, F., & Yilmaz, M. (2010). ABO and Rh blood groups frequency in Denizli province. International Journal of Hematology and Oncology, 28(4), 103-105.
5. Wang, J., García-Bailo, B., Nielsen, D. E., & El-Sohemy, A. (2014). ABO genotype,‘blood-type’diet and cardiometabolic risk factors. PloS one, 9(1), e84749.
6. Cusack, L., De Buck, E., Compernolle, V., & Vandekerckhove, P. (2013). Blood type diets lack supporting evidence: a systematic review. The American journal of clinical nutrition, 98(1), 99-104.
7. Watson, S., & D'Adamo, J. (2018). The blood type diet. WebMD. February, 14.
8. Smith, S., Okai, I., Abaidoo, C. S., & Acheampong, E. (2018). Association of ABO blood group and body mass index: A cross-sectional study from a Ghanaian population. Journal of nutrition and metabolism, 2018.
9. Alwasaidi, T. A., Alrasheed, S. K., Alhazmi, R. A., Alfraidy, O. B., Jameel, M. A., & Alandijani, A. A. (2017). Relation between ABO blood groups and obesity in a Saudi Arabian population. Journal of Taibah University Medical Sciences, 12(5), 407-411.
10. Barnard, N. D., Rembert, E., Freeman, A., Bradshaw, M., Holubkov, R., & Kahleova, H. (2021). Blood Type Is Not Associated with Changes in Cardiometabolic Outcomes in Response to a Plant-Based Dietary Intervention. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 121(6), 1080-1086.