Hipotiroidi, günümüzde yaygın olarak görünen bir hastalık olup, tiroid hormonunun yeterli miktarda salgılanamamasından ortaya çıkar. Hipotiroidi aynı zamanda metabolizmayı da etkileyen bir endokrin bozukluktur. Bu yazımızda hipotiroidi ya da diğer adıyla hipotiroidizmi detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Hipotiroidi Nedir?

Tiroid, kıkırdağın altında yer alan, küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Bu bez vücudun metabolizmasını düzenleyen tiroid hormonlarını (T3 ve T4) üretir ve salgılar. Bu hormonlar vücudun metabolizma hızını, büyümesini ve gelişimini düzenlemekle görevlidir. Hipotiroidi, tiroid bezinin normalden daha az çalışması nedeniyle tiroid hormonunun yeterli miktarda salgılanamaması durumuna denir. Hipotrioidi kronik bir hastalıktır. Hastalığın prevalansı yaş aldıkça artmakla birlikte kadınlarda erkeklere oranla 10 kat fazla görülmektedir.

Hipotiroidi Çeşitleri

• Primer hipotiroidi: Tiroid bezi yetersizliğinden hipotiroidi çeşididir.
• Sekonder hipotiroidi: TSH yetersizliğine bağlı olarak gelişir.
• Tersiyer hipotiroidi: Kan değerlerinde TRH eksikliğinin neden olduğu hipotiroidinin türü tersiyer hipotiroididir. Primer hipotiroidizm ise TSH düzeylerine göre teşhis edilen bir hipotiroidizm türüdür.

Hipotiroidi Belirtileri

Hipotiroidi çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler oldukça önemli olup gerekli tetkiklerin yapılması da önerilir. Yaygın görülen belirtilerden bazıları;

• Yorgunluk
• Halsizlik
• Kabızlık
• Aniden seyreden kilo alımı
• Metabolizma yavaşlaması
• Kansızlık
• B12 eksikliği
• Ciltte kuruluk
• Soğuğa karşı dayanıksızlık

Hipotiroidi Nedenleri

Hipotiroidi durumunda başlıca sebeplerden biri tiroid bezinin bu hormonu üretememesinden gelir. Diğer bir yaygın sebep ise bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırmasıdır ve bu durum otoimmün hastalık olarak adlandırılır.

• İyot eksikliği
• Hipofiz bezi bozukluğu
• Bazı ilaçlar
• Doğumsal bozukluklar
• Özellikle baş ve boyun bölgesine uygulanan radyasyon tedavisi
• Bazı kadınlarda hamilelik dönemi veya sonrasında gelişebilir

 Hipotiroidi Tanı Yöntemleri

Fonksiyon testi adı verilen bir kan testiyle hormon seviyelerini kontrol etmek için tanı konulabilir.

Bu tanı testinde TSH hormonu ve T4 tiroid hormonuna bakılır. Kanda TSH'ın yüksek, T4 adlı tiroid hormonunun çok düşük olması hipotiroidi anlamına gelir. Ayrıca T3 ve Anti TPO antikorları da hipotiroidi tanısı bakımından önemli rol oynar. T3 yüksek yada düşük olabilir ama Anti TPO değeri yüksekliği tiroid hastalıklarının habercisi olabilir. Bu belirtilen değerler sizde de var ise doktorunuza danışabilirsiniz. 

Hipotiroidi ve Beslenme

Hipotiroidizm genellikle vücutta tiroid hormonunun yetersiz üretilmesinden veya nadir durumlarda tiroid hormonunun hedef dokuları etkileyememesinden kaynaklanır. Hipotiroidi olan bireylerde termogenezin ve bazal metabolizma hızının (BMH) azalmasına bağlı olarak genellikle ağırlık artışı ve obezite gözlenir.

Çölyak hastalarında, tiroid disfonksiyonu ve hipotiroidi görülme sıklığının daha yüksek olduğu kanıtlanmıştır. Bu nedenle hipotiroidi olanların birçoğunda gluten hassasiyeti/ çölyak hastalığı görülebilir.

B grubu vitaminleri, selenyum ve antioksidanların beslenmeye eklenmesi hastalığın tedavisi için önemlidir.

Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!

iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!

Google Play'den ücretsiz indir!

Selenyumdan Zengin Besinler

Birçok farklı gıda türünde selenyum bulunabilir. Fakat her gıda da aynı miktarda bulunmaz. En çok bulunan besinler;

• Brezilya cevizi
• Brezilya fındığı
• Deniz ürünleri
• Tavuk ve hindi eti
• Ay çekirdeği
• Yumurta
• Tahıllar
• Süt ve süt ürünleri

Genellikle iyot bakımından zengin yiyecekler tüketilmelidir. Örnek olarak; yumurta, süt ve süt ürünleri, balık, tahıllar ve baklagiller tüketilebilir. Bir diyetisyen eşliğinde beslenme planı ayarlanmalıdır.

Hipotiroidi Olan Bireylerin Kaçınılması Gereken Besinler

• Şekerli besinler
• İşlenmiş besinler
• Soya ve soya içeren ürünlerden uzak durulmalıdır
• Guatrojenik besinler (karnabahar, brokoli, turp, lahana, şalgam vs.)
• Gluten içeren besinler

Tüketilmesi Önerilen Besinler

• Protein ağırlıklı besinler
• Omega-3 bakımından zengin besinler
• Yeterli ve önerilen düzeyde posa (fazla alınırsa kullanılan ilaçların etkisini azaltabilir.)
• Glisemik indeksi düşük besinler
• Glutensiz besinler 
• Selenyumdan zengin besinler

 Özetle;

Hipotiroidizm yani hipotiroidi, sıklığı çevresel faktörlere bağlı olarak değişen önemli bir endokrin bozukluktur. Tiroid hormonları önemli metabolik süreçlerde yer aldığından vücutta farklı sistemlerde belirti ve semptomları görülebilmektedir. Bu nedenle öncelikle hipotiroidizmin nedenini (örneğin; iyot eksikliği, otoimmün) belirlemek önemlidir. İyot eksikliği olan kişiler, iyot sağlayan besinler hakkında bilgilendirilmelidir.

Hashimato tiroidi olan hastalara iyot alımını artırırken aynı zamanda iyot alımını azaltmaları da öğretilmelidir. Tedavi devam ederken hastanın tiroid hormonu

düzeyleri yakından takip edilmeli, her hastanın semptomları ayrı ayrı değerlendirilmeli ve uygun beslenme tedavisi düzenlenmelidir. Metabolizma yavaşladığından düzenli yürüyüş ve egzersiz de oldukça önemlidir.

Diyetisyen Duygu Güneş

Kaynaklar

• KBB ve BBC Dergisi 17 (1):38, 2009 Çağlayan M. Primer Hipotiroidi ve Primer Hipertiroidili Hastalarda Koroid Kalınlığının Değerlendirilmesi. DEU Tıp Derg. 2021;35(2):159-67.
• Bakır, B., & Şahin, H. (2019). HİPOTİROİDİ VE BESLENME. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 59-72.
• Akgül, G., Çelik, A. A., Ergül Aydın, Z., Kamışlı Öztürk, Z. (2020). Hipotiroidi Hastalığı Teşhisinde Sınıflandırma Algoritmalarının Kullanımı. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(3), 255-268. https://doi.org/10.17671/gazibtd.710728
• Bisso Zollner A. Hipotiroidismo [Hypothyroidism]. Rev Soc Peru Endocrinol. 1966 Jun;3(1):25-36. Spanish.