Hipertiroidi günümüz topluluğunda en sık rastlanan hastalıklardan biridir. Hipertiroid hastalığı, tiroid bezinin çok fazla sayıda tiroid hormonu üretmesiyle oluşmaktadır. Bu yazımızda hipertiroidi hastalığını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Hipertiroidi Nedir?
Tiroid bezi, kahverenge ve yumuşak bir dokuya sahip olan bir bezdir. Yaklaşık olarak ağırlığı 20 gramdır. Bu bez vücudumuz için çok önemli olan T3 ve T4 dediğimiz iki tiroid hormonunu üretir. Salgılanan bu hormonlar vücut sıcaklığını,vücuttaki enerji seviyelerini,kalbin atış hızını ve diğer metabolik süreçleri kontrol etmektedir. Hipertiroidizm, tiroid bezinden aşırı miktarda tiroid salgılanmasından kaynaklanan bir hormon bozukluğu hastalığıdır.
Hipertiroidi Çeşitleri:
- Aşikar (klinik) Hipertiroidi: Baskılanmış Tiroid uyarıcı hormon (TSH) hormonu ile beraber kanda çok yüksek miktarda T3 VE T4 hormonunun bulunması durumudur. Bu bireylerde hormon etkisinin artmasına bağlı olarak klinik semptomlarda gözükmektedir.
- Subklinik Hipertiroidi: Hipertiroidin bu tipinde kandaki T3 ve T4 düzeyleri normal seviyededir. Fakat buna rağmen TSH hormonu baskılanmış halde bulunmaktadır. Bu bireylerde klinik semptomlar oldukça belirsizdir.
Hipertiroidi Belirtileri:
Hipertiroidi kendini birçok semptom ile gösterebilir. Bu semptomların görülmesi durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır. Belirtiler şöyledir;
- Sinirlilik
- Uykusuzluk
- Hiperkalsemi
- Huzursuzluk
- Osteopeni ve osteoporoz
- Kırılgan saç
- Görmede azalma
- Kilo kaybı
- Konsantre olamama
- Depresyon
- Koma
Hipertiroidi Nedenleri:
Tiroid bezinden aşırı miktarda tiroid hormonunun salgılanması bu hastalığın en önemli nedenlerinden biridir. Bunun dışında bazı önemli sebepler sonucunda da ortaya çıkabilmektedir. Bunlar;
- Graves hastalığı
- TSH salgılayan tümörler
- Toksik multinodüler guatr (TMNG)
- Gestasyonel hipertiroidi
- Tiroid kanseri
- Koryonik hormon artışına bağlı nedenler
- Genetik nedenler
Hipertiroidi Tanı Yöntemleri:
Hipertiroidi hastalığının tanısında öncelikle hastalardan detaylı bir anamnez alınır ve hastanın fiziksel muayenesi yapılır. Klinik olarak şüphenilen durumlarda ise laboratuvar testlerine başvurulur. Bu laboratuvar testlerinde öncelikle kandaki TSH ve T4 seviyelerine bakılır. Eğer T4 seviyeleri normal düzeyde çıkarsa, T3 seviyelerine mutlaka bakılmalıdır. Bu hastalığın tedavisinde antitrioid ilaçların kullanılması ve cerrahi tedavinin uygulanması yer alır. En önemlisi bu hastalara iyotsuz tuz kullanmaları önerilir.
Hipertiroidi ve Beslenme:
Adventist Sağlık Çalışması’nın yapmış olduğu bir çalışmaya göre belirlenen diyet kalıplarının hipertiroidizm hastalığı ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Yapılan bu çalışmaya göre; vegan diyeti uygulayan katılımcıların %52’sinde, lakto-ovo vejetaryenlerin %35’inde ve et tüketimini sadece balık ile sınırlı olanların %26’sında hipertiroidizm yaygınlığının daha düşük olduğu saptanmıştır.
Peki bu hastalarda beslenme nasıl olmalıdır?
- İyot açısından yüksek olan besinler sınırlandırılmalıdır. Deniz yosunu, istiridye, ton balığı, balıklar ve karides iyot içeriği oldukça yüksek olan besinlerdir.
- Hastalarda meydana gelen kemik güçsüzlüğü sebebiyle kalsiyum ve D vitamini içeriği yüksek olan besinler tüketilmelidir.
- Vücutta tiroid hormonlarının düzeylerini düzelten selenyumun bol olduğu besinler tüketilmelidir. Tavuk, yağlı tohumlar, tam tahıllı ürünler selenyum içeriği yüksek olan besinlerdir.
- Süt ve süt ürünleri içermiş olduğu iyottan dolayı sınırlandırılmalıdır.
- İçeriği bilinmeyen ve işlenmiş ürünler uzak durulmalıdır.
- Doymuş yağlardan uzak durarak bitkisel yağlar tercih edilmelidir.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
Tüketilmesi Önerilen Besinler
- Bal
- Yumurta beyazı
- Ispanak,roka,marul gibi yeşil yapraklı sebzeler
- Avokado
- Kırmızı et,hindi,tavuk
- Yaban mersini,elma,kiraz
Tiroid hastalığına sahip olan bireyler vücudundaki tiroid hormonlarının dengesizliğinden dolayı bazı metabolik sorunlar yaşayabilir. Bu yüzden, bazı besinler tiroidlerin çalışma mekanizmasını olumsuz yönde etkileyerek hastalığın daha fazla ilerlemesine ve görülen semptomların şiddetinin artmasına sebep olabilir. İşte tiroid hastalarının uzak durması gereken bazı besinler şunlardır:
Hipertiroidi Olan Bireylerin Kaçınılması Gereken Besinler
- Deniz yosunları
- Yengeç, ıstakoz, karides, balık
- Yumurta sarısı
- Süt ve süt ürünleri
- Mısır, yulaf
- İyotlu tuz
- Muz, çilek, şeftali
Hipertiroidi Örnek Diyet Menüsü
Kahvaltı
- Yumurta beyazı ile yapılmış omlet
- Kuruyemişler (badem,ceviz,fındık gibi)
- Zeytin
- Bal
- Söğüş sebzeler
- Tam tahıllı ekmek
Ara Öğün
- 1 porsiyon meyve
- 1 porsiyon kuruyemiş
- Bitki çayı
Öğle yemeği
- Derisi alınmış ızgara tavuk
- Mevsim salata
- Tatlı patates
Akşam yemeği
- Zeytinyağlı baklagil yemeği
- Mevsim salata
Özetle,
Hipertiroidizm hastalığı birçok faktöre bağlı olarak gelişen bir endokrin bozukluk hastalığıdır. Bu hastalığın tedavisinde bir uzman hekimin uygulayacağı tıbbi tedavinin yanında beslenme tedavisi de oldukça önemlidir. Beslenme programı hazırlanırken kişiye özel olmasına mutlaka dikkat edilmelidir. Bunun yanı sıra tiroid hormon düzeyleri belirli aralıklarla düzenli olarak takip edilmelidir.
DİYETİSYEN NİDA TUNCA
KAYNAKÇALAR:
1-Adem Akçakaya,Bora Koç,Ferhat Ferhatoğlu,2012,Tiroid Anatomisi ve Cerrahi Yaklaşımı,Okmeydanı Tıp Dergisi 28(Ek sayı 1):1-9, 2012.
2-Dr.Murat Şaşmaz,2013,Hipertiroidi Olgularının Retrospektif Olarak Değerlendirilmesi,Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı,Edirne.
3-Uzman Diyetisyen Şeyda Ertaş,Hipertiroidi Nedir?,2023.
4-Uzm. Dr. Fatma SAĞLAM,Prof. Dr. Bekir ÇAKIR,2012,Birinci Basamakta Tiroid Hastalarına Klinik Yaklaşım,Ankara Medical Journal Dergisi.
5-Hyperthyroidism, Nutrition Guide for Clinicians,July 27,2023.