Sigara, insan vücudunda bir takım negatif etkilere neden olan bir bağımlılıktır. Dünya sağlık örgütüne göre sigara yüzünden dünyada her yıl 8 milyon kişi hayatını kaybetmektedir. Sigaranın vücuda olan etkileri özellikle egzersiz yapan bireylere tarafından da merak edilen bir konudur. Sigara içmek, solunum sistemi, kalp-damar sistemi, kas iskelet sistemi gibi vücut sistemlerine bir takım etkileri bulunmaktadır. (1,2,3)
Maksimum performansa ulaşabilmek için kalp, akciğerler ve kaslar oksijence zengin kana ihtiyaç duyar. Akciğerlere sigara dumanı çekildiğinde, karbonmonoksit (sigaranın içinde bulunan 4.000’den fazla kimyasaldan birisi) kırmızı kan hücrelerini bağlar. Kandaki oksijenin bu yolla bağlanması, kaslarımızın ve diğer dokularımızın yeterli miktarda oksijeni alamamasına neden olur. Sigara içmenin oksijen kapasitesine olan bu zararlı etkileri günlük hayattaki fiziksel aktivitelerimizde de daha erken yorulmamıza ve dinlenik kalp atım hızımızın nispeten daha yüksek olmasına neden olmaktadır. (4)
Sigaranın genel sağlık üzerine oldukça net olan olumsuz etkilerinin yanında fitness kazanımlarına ve performansa etkilerini de yapılan bilimsel araştırmalar ile inceleyeceğiz.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
Yapılan bir araştırma, 42 sigara içen öğrenci ile 51 sigara içmeyen öğrencinin yaşam alışkanlıkları, sigara içme alışkanlıkları, yaş, cinsiyet, vücut kitle indeksi, fiziksel uygunluk gibi parametreleri değerlendirmiştir. Tüm katılımcılar standardize edilmiş Bruce Protokolüne göre test edilmiştir. Kişiler test öncesi ve sonrasında ölçülmüştür. Egzersiz toleransının değerlendirilmesi, elde edilen en yüksek iş yüküne ve maksimum egzersiz testi süresine dayandırılmıştır.
Araştırmanın sonuçlarına göre sigara içen kişiler dinlenim durumunda daha yüksek kalp atışlarına sahipti ve sigara içen kişilerin test süreleri belirgin bir şekilde daha düşük çıkmıştır. Bu da sigara içen bireylerin antrenman sırasında daha yüksek nabızlara daha az iş ile ulaşmasına yani daha düşük kondisyon seviyelerine neden olacaktır. (1)
Yapılan başka bir araştırma sigarayı bırakmanın kas kuvveti, kas hacmi ve genel kilo alımı üzerine etkilerini araştırmıştır. Sigarayı bırakmanın yağ alımı öncelikli olarak kas hacminin de artışıyla birlikte kilo aldırdığı görülmüştür. Bunun yanında sigarayı bırakan bireylerde kas kuvveti ve kemik yoğunluklarında da bir artış gözlemlenmiştir. (5)
Bir başka çalışmada denekler sigara içmeyen ve fiziksel aktivite yapanlar, sigara içen ve fiziksel aktivite yapanlar ve fiziksel aktivite yapmayanlar olarak üçe ayrılmış ve bu deneklerin vücut kompozisyonları, damar sertlikleri, solunum kas kuvvetleri ve egzersiz performansları ölçülmüştür. Çalışmanın sonuçlarına göre sigara içen ve egzersiz yapmayan katılımcılar vücut kompozisyonu dengesizliği, solunum kas gücünde azalma, daha düşük egzersiz performansı ve arteriyel sertlikte bir artış göstermiştir. Bu nedenle, genç yetişkinlerde sigarayı bırakmak ve egzersiz yapmak, vücut kompozisyonunu, solunum kas gücünü, aerobik kapasiteyi ve arter sertliğini iyileştirmenin uygun yollarından birisidir. (6)
Sigara kullanımının sakatlık sonrası rehabilitasyona zarar verip vermediğini merak eden araştırmacıların yürüttüğü bir meta analiz çalışmada sigara içen bireylerin iyileşen rotator cuff kaslarından tekrar sakatlık yaşama ihtimalinin daha yüksek olduğunu bulmuştur. (7)
Sigaranın kemik yoğunluğu azalttığına dair kanıtlara ek olarak yapılan bir çalışma sigarayı bırakmanın kemik yoğunluğunda bir artışa neden olabileceğine dair güçlü kanıtlar bulmuştur. (8) Bu nedenle ağırlık antrenmanlarının ana faydalarından biri olan kemik yoğunluğunu artışı, sigara tüketimi nedeniyle daha düşük miktarlarda gerçekleşebilir. Özellikle kadınlarda ileri yaşlarda sıklıkla görülen osteoporoz hastalığını önlemek adına direnç antrenmanı ve sigarayı bırakmak oldukça etkili gözükmektedir.
Bu yazıda belki de ilginizi en çok çekecek olan araştırmalar ise sigara içmenin oksidatif faaliyetleri bozduğu ve bunun da kas kaybına yol açacak bir takım adaptasyonlara yol açtığı konusunda bazı kanıtlar bulan araştırmalardır. Bu araştırmaların sonuçlarına göre sigara içmek, kas enflamasyonunda önemli bir artışa neden olmayarak kas proteinleri üzerinde doğrudan oksidatif modifikasyonlar uygular. Karakteristik solunum değişikliklerinden önce gelen kas proteinlerindeki oksidatif hasar, sigara içenlerde ve KOAH'lı hastalarda kas kaybına ve işlev bozukluğuna katkıda bulunabilir. (9,10)
Sigaranın hormonlarımız üzerinde de bazı potansiyel etkileri bulunmaktadır. Sigara içmek insülin hassasiyetini azaltmakta, metabolik sendromu oluşturabilecek faktörlerden olan insülin direncine katkı sağlamaktadır. (11) İnsülin hormonu yediğimiz besinlerin hücrelere taşınabilmesi adına oldukça önemli bir hormondur. Özellikle ağırlık antrenmanlarının vazgeçilmez enerji kaynağı olan karbonhidratların yenildikten sonra kan şekerini artırması ve bu artışın dengelenmesi için insülin hormonunun efektif çalışması oldukça önemlidir.
Tüm bu araştırmaların öteki tarafında sigaranın fiziksel performans ve fitness üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmalar konunun yapısı ve araştırma kaliteleri/kapsamları nedeniyle her zaman daha fazla kanıta ihtiyaç duyacak gibi gözüküyor. Öte yandan bu yazıda ele alınan araştırmalar konunun aydınlatılmasına yardımcı olabilecek ve bilimsel bir bakış kazandırabilecek araştırmalardan titizlikle seçilmiştir.
Özetle sigara içmenin kas gelişimini doğrudan azalttığı kesin olarak söylenemese de oksijen kapasitesine zarar verdiği ve egzersiz sırasında/sonrasında toparlanma yenilenme döngülerini potansiyel olarak aksatabileceği anlaşılmaktadır. Sigara içen biriyseniz ve oldukça kaslı bir yapıya sahipseniz, muhtemelen sigara içmediğiniz taktirde daha fazla kas yapabilecek bir genel sağlığa kavuşabilirsiniz.
YUSUF SÜRER
Egzersiz Uzmanı
Celal Bayar Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi
KAYNAKÇA
- Papathanasiou G, Georgakopoulos D, Georgoudis G, Spyropoulos P, Perrea D, Evangelou A. Effects of chronic smoking on exercise tolerance and on heart rate-systolic blood pressure product in young healthy adults. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2007 Oct;14(5):646-52. doi: 10.1097/HJR.0b013e3280ecfe2c. PMID: 17925623.
- Inthachai T, Demekul K, Phonsatsadee N, Puttitommagool P, Boonyachart N. Effects of physical activity and smoking on cardio-ankle vascular index, respiratory muscle strength, and exercise performance in early normal weight adulthood: a cross-sectional study. J Exerc Rehabil. 2019 Dec 31;15(6):804-810. doi: 10.12965/jer.1938676.338. PMID: 31938702; PMCID: PMC6944882.
- https://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/sgr/50th-anniversary/pdfs/fs_smoking_CVD_508.pdf
- Cleveland Clinic Smoking and PA Available from:https://my.clevelandclinic.org/health/articles/10643-smoking-and-physical-activity (accessed 8.4.2021)
- Rom O, Reznick AZ, Keidar Z, Karkabi K, Aizenbud D. Smoking cessation-related weight gain--beneficial effects on muscle mass, strength and bone health. Addiction. 2015 Feb;110(2):326-35. doi: 10.1111/add.12761. Epub 2014 Nov 12. PMID: 25312589.
- Inthachai T, Demekul K, Phonsatsadee N, Puttitommagool P, Boonyachart N. Effects of physical activity and smoking on cardio-ankle vascular index, respiratory muscle strength, and exercise performance in early normal weight adulthood: a cross-sectional study. J Exerc Rehabil. 2019 Dec 31;15(6):804-810. doi: 10.12965/jer.1938676.338. PMID: 31938702; PMCID: PMC6944882.
- Fan N, Yuan S, Du P, Wu Q, Li J, Kong X, Zhu W, Hong G, Zang L. The effects of smoking on clinical and structural outcomes after rotator cuff repair: a systematic review and meta-analysis. J Shoulder Elbow Surg. 2022 Mar;31(3):656-667. doi: 10.1016/j.jse.2021.10.026. Epub 2021 Nov 20. PMID: 34813890.
- Yoon V, Maalouf NM, Sakhaee K. The effects of smoking on bone metabolism. Osteoporos Int. 2012 Aug;23(8):2081-92. doi: 10.1007/s00198-012-1940-y. Epub 2012 Feb 21. PMID: 22349964.
- Barreiro E, Peinado VI, Galdiz JB, Ferrer E, Marin-Corral J, Sanchez F, Gea J, Barbera JA (2010) Cigarette smoke-induced oxidative stress: A role in chronic obstructive pulmonary disease skeletal muscle dysfunction. Am J Respir Crit Care Med 4:477–488.
- Yeo WS, Lee SJ, Lee JR, Kim KP (2008) Nitrosative protein tyrosine modifications: biochemistry and functional significance. BMB Reps 41(3):194–203
- Artese A, Stamford BA, Moffatt RJ. Cigarette Smoking: An Accessory to the Development of Insulin Resistance. Am J Lifestyle Med. 2017;13(6):602-605. Published 2017 Aug 23. doi:10.1177/1559827617726516