Saw Palmetto (Serenoa repens), Kuzey Amerika'nın güneydoğu bölgelerine özgü bir cüce palmiye ağacıdır. Kumlu toprakta yetişir ve adını ağacın yapraklarını sapına bağlayan saplardaki keskin, testere benzeri dişlerden alır. Saw palmetto ağacı, büyük bir tohum içeren koyu renkli meyveler üretir. Bu bitkinin meyveleri, tarihteki en eski uygarlıklardan günümüze kadar çeşitli hastalıklarda tıbbi tedavi yöntemi olarak kullanılmıştır. Özellikle prostat sağlığını korumak ve iyileştirmek adına günümüzle takviye formunda sıklıkla tercih edilmektedir. Gelin beraber saw palmetto’nun faydalarına değinelim.
Saw Palmetto’nun Faydaları
Saw palmetto meyvesi geçmişten günümüze dek besleyici, idrar söktürücü, yatıştırıcı, afrodizyak, saç dökülmesi ve öksürüğü azaltıcı gibi faydaları sebebiyle kullanılmaktadır. Saw palmetto takviyesi, özellikle prostat kanseri ve/veya iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) olan erkekler tarafından en sık tüketilen takviyelerden biridir.
PROSTAT SAĞLIĞI
Bilindiği üzere prostat, mesane ile penis arasında yer alan küçük bir bezdir ve sperm sağlığının korunmasından sorumludur. Saw palmetto, prostatın kanserli olmayan ancak anormal şekilde büyümesiyle karakterize tıbbi bir durum olan iyi huylu prostat hiperplazisinin (BPH) tedavisinde yardımcı olabileceğine dair çalışmalar mevcuttur.
30 erkek birey üzerinde yapılan 15 yıllık geniş kapsamlı bir çalışmada, günlük 320 mg saw palmetto ekstratı almanın BPH’nin ilerlemesini önlemeye yardımcı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
İDRAR YOLU FONKSİYONU
Yaşlı bireyler başta olmak üzere idrar kaçırma, idrar yapmada zorluk gibi idrar yolu semptomları bireylerde sık rastlanan bir durumdur. Yaş ile birlikte büyüyen prostat bezi mesaneye veya idrar yoluna baskı yapabilir. Bu da idrar sorunlarına neden olabilir.
Saw palmetto, prostat bezinin büyümesine ve idrar akışının azalmasına neden olan bir durum olan iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) ile ilişkili semptomları iyileştirebilir. Bu sayede bireylerin idrar yolu fonksiyonlarında iyileşme görülebilir.
İlk çalışmalar, saw palmetto'nun hem tek başına hem de geleneksel ilaç tedavisiyle kombinasyon halinde kullanıldığında iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) olan erkeklerde idrar akışını artırmaya ve gece idrara çıkmayı azaltmaya yardımcı olabileceğini bildirdi.
354 erkek birey üzerinde yapılan 24 haftalık bir çalışmada, 320 mg saw palmetto alan bireylerde BPH semptomlarının azaldığını ve plaseboya kıyasla idrar akışını, yaşam kalitesini ve cinsel işlevi iyileştirdiğini buldu.
TESTOSTERON SEVİYELERİNİ DÜZENLEME
Testosteron seviyelerini doğal yoldan arttırmanın birçok yolu günümüze kadar araştırma konusu olmuştur. Testosteron seviyeleri, vücut kompozisyonu, cinsel dürtü, ruh hali ve beyin fonksiyonu dahil olmak üzere birçok faktörde rol oynar. Testosteron seviyeleri yaşla birlikte azalmaktadır. Bununla beraber testosteron seviyesinin ciddi oranda düşmesinin kalp hastalığı gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği öne sürülmüştür.
Saw palmetto, testosteron seviyelerinin korunmasına yardımcı olmak için testosteronu DHT'ye dönüştürmekten sorumlu bir enzim olan 5-alfa redüktazın aktivitesini azaltır. Bu sayede vücuttaki testosteron seviyelerinde artışı sağlayabileceğine dair çalışmalar mevcuttur.
Erkeklerde sperm üretimi testosteron tarafından yönlendirilmektedir. Vücuttaki testosteronun az miktarda olması, düşük sperm sayısına neden olmaktadır. Benzer şekilde kadınlarda da yumurta üretimini destekler. Testosteronun kadın bireylerde çok düşük seviyelerde olması, yumurta üretimini azaltır. Saw palmetto, vücuttaki testosteron seviyesini dengeleyerek hem erkek hem kadınlarda doğurganlığı arttırabilir. Bu duruma yönelik daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
LİBİDO
Düşük testosteron seviyeleri, hem erkek hem de kadın bireylerde düşük libidoya sebebiyet verebilmektedir. Saw palmetto, vücuttaki testosteronun korunmasına, artışına destek olması sebebiyle libidoyu arttırabileceği çalışmalar arasındadır.
Berkay Türkkan Fitness mobil uygulamasıyla antrenman ve beslenme adına ihtiyaç duyacağınız her şey cebinizde!
iPhone için App Store'dan ücretsiz indir!
Google Play'den ücretsiz indir!
SAÇ DÖKÜLMESİ
Hem erkeklerde hem de kadınlarda saç dökülmesi genelde genetik yatkınlığa bağlı oluşsa da bazı tıbbi durumlar, hormonsal değişimler, ilaç kullanımı, stres gibi bazı faktörlerden etkilenebilmektedir. Saç dökülmesi genel anlamda testosteron hormonunun DHT adı verilen bir moleküle dönüşmesinden kaynaklanır. Bu değişiklik saç köklerinin küçülmesine ve dolayısıyla saç dökülmesine neden olur. Erkeklerde kadınlara nazaran daha fazla testosteron hormonu bulunduğu için saç dökülmesi erkeklerde daha sık karşılaşılan bir durumdur.
Saw palmetto takviyesi genellikle hormon seviyelerini dengelemek ve bu sayede saç dökülmesini engellemek için bireyler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. Daha önce bahsettiğimiz şekilde saw palmetto, testosteron hormonunu saç dökülmesiyle bağlantılı olan dihidrotestosteron (DHT) adı verilen başka bir hormona dönüştüren bir enzim olan 5-alfa redüktazın aktivesini engellemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Bu sayede saç dökülmesini azaltabileceği yönünde çalışmalar mevcuttur.
7 çalışmanın incelendiği bir derleme çalışmasında, saw palmetto içeren oral ve topikal takviyelerin saç kalitesini %60 artırdığını, toplam saç sayısını %27 artırdığını ve saç dökülmesi olan kişilerin %83'ünde saç yoğunluğunu arttırdığı belirtilmiştir.
Bazı çalışmalarda saw palmetto’nun saç uzamasında da faydalı etkileri olduğu öne sürülse de daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
DOZ
Saw palmetto birçok şekilde alınabilir. Testere palmetto meyveleri çay yapmak için bütün veya demlenmiş olarak yendiğinde etkili dozajlar üzerinde çok az araştırma vardır.
Kurutulmuş bir takviye veya yağlı bir sıvı ekstraksiyonu olarak alındığında, saw palmetto 160-320 mg'lık günlük dozajlarda en etkili olarak görünür.
12 haftalık daha küçük bir çalışmada, birçok bitkide de doğal olarak bulunan bir bileşik olan beta-sitosterol ile zenginleştirilmiş günlük 1000 mg saw palmetto yağı alan erkekler, zenginleştirilmemiş saw palmetto alanlara oranla BPH semptomlarında önemli derecede iyileşmeler yaşadı.
Saw palmetto'nun genellikle güvenli olduğu kabul edilir. Bununla birlikte, çoğu çalışma yalnızca erkeklerde yapılmıştır, bu nedenle aynı dozajların kadınlar için uygun olup olmadığı belirsizdir. Özellikle çocuklar, hamile ve emziren kadınlar için önerilmez. Nadir görülen yan etkiler arasında hafif baş ağrıları ve mide ağrıları bulunur. Ekstraktın yiyecekle birlikte alınmasıyla mide tahrişi önlenebilir.
Saw palmetto ve diğer bazı ilaçlar arasında etkileşimler meydana gelebilir. Kanı sulandırdığı için saw palmetto asla diğer kan sulandırıcı ilaçlarla aynı anda alınmamalıdır. Özellikle aspirin ve varfarin gibi reçeteli ilaçlarla birlikte alınmamalıdır.
Güvenliğinizi ve uygun dozu sağlamak için saw palmetto almadan önce daima sağlık uzmanınıza danışın.
Özet olarak;
Geçmişten günümüze kadar çeşitli sağlık faydaları sebebiyle saw palmetto bitkisi meyveleri kullanılmaktadır.
Günümüzde daha çok takviye gıda şeklinde kullanılmaktadır.
Saw palmetto'nun biyoaktif bileşenleri yağ asitleri ve fitosterollerdir. Saw palmetto özleri ağırlıklı olarak yağ asitlerinden oluşur.
Prostat sağlığını desteklemek amaçlı erkek bireyler tarafından daha sık tercih edilir.
Saç dökülmesi, idrar yolu sağlığı gibi etkileriyle de sıklıkla tercih edilen bir gıda takviyesi olsa da hakkında çalışmalar kısıtlıdır.
Kullanımının bir sağlık uzmanı takibiyle beraber yapılması önerilir.
Diyetisyen Özlem CESUR
Kaynakça
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmid/31807332/
https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2003/0315/p1281.html
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmid/35334848/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmid/19262550/
https://www.healthline.com/nutrition/saw-palmetto
https://www.healthline.com/health/testosterone-saw-palmetto
https://www.healthline.com/health/saw-palmetto-hair-loss
https://www.healthline.com/nutrition/saw-palmetto-benefits